दश महिनामा १४ खर्ब बढीको व्यापार घाटा

काठमाडौं। चालु आर्थिक वर्षको पहिलो १० महिनामा मुलुकको वैदेशिक व्यापार घाटा १४ खर्ब ३१ अर्ब ३० करोड रुपैयाँ पुगेको छ।

चालु आर्थिक वर्षको पछिल्लो १० महिनामा गत आर्थिक वर्षको भन्दा २४ दशमलव ९४ प्रतिशत भन्दा बढी हो। अघिल्लो आर्थिक वर्षको पहिलो १० महिनामा मुलुकको व्यापार घाटा ११ खर्ब ४५ अर्ब ६३ करोड रुपैयाँ थियो।

भन्सार विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्क अनुसार चालू आर्थिक वर्षको वैशाख मसान्तसम्म मुलुकको वैदेशिक व्यापार १७ खर्ब ७८ अर्ब रुपैयाँ बराबर पुगेको छ। यस्तो व्यापार अघिल्लो आर्थिक वर्षका तुलनामा ३० दशमलव ४९ प्रतिशतले बढी हो। गत आर्थिक वर्षको १० महिनाका अवधिमा मुलकको वैदेशिक व्यापार १३ खर्ब ६२ अर्ब ५८ करोड रुपैयाँ बराबको थियो।

सार्वजनिक तथ्याङ्कअनुसार वैदेशिक व्यापारमा उलेख्य वृद्धि भए पनि आयातमुखी व्यापारका कारण मुलुकको व्यापार घाटा चुलिँदो देखिन्छ। विभागका अनुसार गत आर्थिक वर्षको पहिलो १० महिनाका तुलनामा मुलुकमा आयात २७ दशमलव ९५ प्रतिशतले बढेको छ।

गत आर्थिक वर्षको वैशाख मसान्तसम्ममा रु १२ खर्ब ५४ अर्ब मूल्य बराबरका वस्तु आयात भएकामा चालु आर्थिक वर्षको समीक्षा अवधिसम्म आयात १६ खर्ब चार अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ।

त्यस्तै २०७७/७८ को पहिलो दश महिनाका तुलनामा चालु आवको निर्यात ५९ दशमलव ८० प्रतिशतले बढेको छ। गत आर्थिक वर्षको वैशाख मसान्तसम्म एक खर्ब आठ अर्ब ४७ करोड मूल्य बराबरका वस्तु निर्यात भएकामा चालु आर्थिक वर्षको समीक्षा अवधिमा एक खर्ब ७३ अर्ब रुपैयाँ बढी मूल्यका बस्तुको निर्यात भएको छ।

विभागका अनुसार गत आर्थिक वर्षको पहिलो दश महिनासम्म कूल वैदेशिक व्यापारमा आयातको हिस्सा ९२ दशमलव ०४ प्रतिशत रहेकामा यस्तो हिस्सा एक दशमलव ९४ प्रतिशतले घटेर चालु आर्थिक वर्षमा ९० दशमलव २५ प्रतिशतमा आएको छ।

त्यस्तै वैदेशिक व्यापारमा निर्यातको हिस्सा २२ दशमलव ४६ प्रतिशतले बढेको छ। गत आर्थिक वर्षको वैशाख मसान्तसम्म वैदेशिक व्यापारमा निर्यातको हिस्सा सात दशमलव ९६ प्रतिशत रहेकामा चालु आर्थिक वर्षमा नौ दशमलव ७५ प्रतिशत पुगेको छ। चालु आर्थिक वर्षको दश महिनामा नेपालको वैदेशिक व्यापारमा प्रमुख हिस्सा ओगट्ने पेट्रोलियम पदार्थको आयात धेरै रहेको देखिन्छ।

यस आर्थिक वर्षको वैशाख मसान्तसम्म मुलुकमा एक खर्ब २३ अर्ब ७० करोड मूल्य भन्दा बढीको डिजेल भित्रिएको छ। त्यस्तै पेट्रोल रु ५४ अर्ब ८३ करोड तथा एलपी ग्यास ५२ अर्ब ५९ लाख बढीको भित्रिएको विभागले जनाएको छ। पेट्रोलियम पदार्थपछि भटमासको तेल आयात भएको तथ्याङ्कले देखाउँदछ। दश महिनाका अवधिमा रु ४९ अर्ब ४१ करोड मूल्य भन्दा बढीको भटमासको तेल आयात भएको छ।

त्यस्तै नेपालबाट निर्यात भएका वस्तुमध्ये भटमासको तेल सबैभन्दा धेरै देखिएको छ। विभागको तथ्याङ्कानुसार स्वदेशबाट ४५ अर्ब ३५ करोड मूल्यभन्दा बढीको भटमासको तेल निर्यात भएको छ। व्यवसायीले भटमासको कच्चापदार्थलाई विभिन्न मुलुकबाट आयात गरी प्रशोधन गरेर निर्यात गर्ने गरेकाले यहाँको वैदेशिक व्यापारमा भटमासको तेलको योगदान देखिन्छ।

जसले मुलुकको वैदेशिक व्यापारमा निर्यातको हिस्सा अल्पकालको लागि बढाएको देखिन्छ। त्यस्तै प्रकृतिको निर्यात हुने वस्तुमध्ये पाम तेल पनि एक हो। भटमासको तेत जस्तै पाम तेल पनि कच्चापदार्थ आयात गरी प्रशोधन भएर निर्यात हुने गरेको छ।

सार्वजनिक विवरणानुसार चालु आवको पहिलो १० महिनासम्म रु ३७ अर्ब ९४ करोड मूल्य भन्दा बढीको पाम तेल निर्यात भएको छ।

भारतबाट मात्रै नौ खर्ब रुपैयाँ बढीको आयात

सार्वजनिक तथ्याङ्कानुसार चालु आर्थिक वर्षको फागुनसम्म नेपालले भारतबाट करिब रु नौ खर्ब ९५ अर्बभन्दा बढी मूल्यमा वस्तु आयात भएको देखिन्छ, भने एक खर्ब ३७ अर्ब रुपैयाँ मूल्य बराबरका वस्तु निर्यात भएको छ।

जसअनुसार नेपालको व्यापार घाटा भारतसँग मात्रै आठ खर्ब ५८ अर्ब भन्दा धेरै छ। त्यस्तै नेपालले चीनबाट दुई खर्ब २६ अर्ब मूल्य बराबरका बस्तु आयात गरेकामा रु ६७ करोड ४४ लाख मूल्य बराबरको बस्तु निर्यात गरेको देखिन्छ।

विभागको विवरणानुसार चालु आवको १० महिनामा सबैभन्दा धेरै वीरगन्ज नाकाबाट पाँच खर्ब ७६ अर्ब भन्दा बढी मूल्य बराबरको वस्तु आयात भएको छ। त्यस्तै भैरहवा नाकाबाट दुई खर्ब ५० अर्ब बढी मूल्य बराबरका वस्तु आयात भएको तथ्याङ्क छ।

नेपालले वीरगन्ज भन्सारबाट रु ७३ अर्ब नौ करोड, विराटनगर भन्सारबाट ४९ अर्ब २८ करोड तथा त्रिभुवन अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थल नाकाबाट २६ अर्ब ४४ करोड भन्दा बढी मूल्यका वस्तु मुलुक बाहिर निर्यात भएको छ।