सुन्तला खेतीले धनी बन्दै दोसल्लेका किसान

गलेश्वर। उत्तरी म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका– ७ दोसल्लेमा व्यावसायिक रुपमा गरिएको सुन्तला खेतीले किसानको जीवनस्तरमा सुधार ल्याएको छ।

दोसल्ले गाउँका ५० घरपरिवारका नागरिकले परम्परागत खेती मकै, गहुँ र कोदो भन्दा सुन्तला खेतीबाट राम्रो आम्दानी हुन थालेपछि खाद्यान्न खेती छोडेर सुन्तलाको व्यावसायिक खेती शुरु गरेका हुन्।

गतवर्ष यहाँका किसान सुन्तला बिक्री गरेर ५० लाख रुपैयाँभन्दा बढी रकम गाउँमा भित्र्याएका स्थानीय किसान प्रेमबहादुर पाइजाले बताए। दोसल्ले व्यावसायिक सुन्तलाजात किसान समूहका अध्यक्षसमेत रहेका पाइजाका अनुसार पोखरा, चितवन र काठमाडौंबाट आएका व्यापारीले बगैँचाबाटै प्रतिकिलो ८० रुपैयाँदेखि १२० का दरले सुन्तला खरिद गरेर लगेका थिए।

“पहिला दुईचार घरले मात्र सुन्तला लगाएका थिए,” स्थानीय किसान कृष्ण पुनले भने, “एकदशकयता सबै घरपरिवारले सुन्तलाखेती गर्न थालेका छन्।”

खेती नगरेर बाँझिएको जमिनमा पनि सुन्तलाका बिरुवा रोप्न थालेको उनले बताए। भूगोल र वातावरणीय हिसाबले पनि यहाँ सुन्तला खेती राम्रोसँग फस्ट्याउने गरेको उनको भनाइ छ।

“अहिले सुन्तला नलगाएको घर नै छैन। मकै, धान र कोदोखेती गाउँबाट हरायो,” पुनले भने, “सुन्तला खेतीबाट राम्रो आम्दानी हुने भएपछि सुन्तला लगाउनेको सङ्ख्या वृद्धि भएको छ।” गाउँको सबै जमिन खाली नराखी सुन्तला लगाउने अभियान चलाएको उनको भनाइ छ।

विगत १२ वर्षदेखि यहाँका किसानले सुन्तलाखेती गर्दै आएका छन्। पछिल्लो समय सुन्तलाको माग बढेको र मूल्य पनि राम्रो पाउन थालेपछि पाखोबारी र खेत खाली नराखी सबै जमिनमा सुन्तलाका बिरुवा लगाउन थालेको किसानले बताएका छन्।

वर्षमा मुस्किलले चार मुरी कोदो फल्ने बारीमा लगाएको सुन्तलाबाट ६० हजार रुपैयाँभन्दा बढी आम्दानी भएको किसान रमेश पुनले बताए। सडक यातायातको सुविधा पुगेपछि बाँझिएका पाखो बारीमा झाडी फाँडेर सुन्तलाका बिरुवा रोप्ने अभियान चलाइएको उनले जानकारी दिए।

दश वर्षअघि स्थानीय मिलन गर्बुर्जाको अगुवाइमा दोसल्लेलाई सुन्तला गाउँ बनाउने अभियान शुरु भएको थियो। कृषि ज्ञान केन्द्र म्याग्दीले दोसल्लेमा सुन्तलाखेती विस्तारका लागि नयाँ बिरुवा वितरण, किसानलाई बगैँचा र कीरा व्यवस्थापनसम्बन्धी तालिममा सहयोग गर्दै आएको छ।

बेमौसममा सुन्तला बिक्री गर्नका लागि दोसल्लेमा तत्कालीन कृषि विकास कार्यालयको सहयोगमा सुन्तला भण्डार गर्ने भवनसमेत निर्माण भएको थियो।

सुन्तलाबाट नै समृद्धि भित्रिन थालेपछि यहाँका किसान उत्साहित देखिएका छन्। निर्वाहमुखी कृषिबाट यहाँ व्यावसायिक कृषिको विकास भएको र यहाँका किसानको सिको उत्तरी म्याग्दीका अन्य ठाउँका किसानले पनि गर्न थालेका पाइएको छ।