कमला ह्यारिसलाई ‘कम्युनिष्ट’ भन्नु ट्रम्प आत्तिएको लक्षण

डोनाल्ड ट्रम्प कमला ह्यारिसको वर्णनमा अब भद्दा शब्दको प्रयोग गर्नतिर लागेका छन् । मेरो मतलब यो हैन कि उनले निजी रूपमा तुच्छ शब्द प्रयोग गरिरहेका छन् तर, बारम्बार त्यस्तो भएको छ ।

ट्रम्पका सहयोगी र समर्थकले ह्यारिसलाई ‘कम्युनिष्ट’ भन्नु त्यस्तै अपमानजनक हो । उदाहरणका लागि एलन मस्कको एक्स पोष्ट हेरौँ । उनको घोषणा छ— कमला शाब्दिक रूपमा बिल्कुलै कम्युनिष्ट हुन् ।

मस्कको यो ट्वीटबाट अरुले देख्न सक्दछन् कि ‘शाब्दिक रूपमा बिल्कुलै’ बीचको ‘शाब्दिक’ को अर्थ नै उनलाई थाहा छैन । स्पष्ट छ, ह्यारिस कम्युनिष्ट हुँदै हैनन् । त्यसोभए ट्रम्प उनलाई कम्युनिष्ट हुन् किन भन्छन् ? ‘नस्ल-छप्पा’ जस्तै ‘लाल-छप्पा’ पनि अमेरिकी राजनीतिको पुरानो परम्पराको एक ठूलो हिस्सा हो ।

जस्तो कि आफ्नो राजनीतिक करिअरको प्रारम्भमा रोनाल्ड रेगन मतदातालाईं विश्वस्त पार्ने प्रयासमा स्वास्थ्योपचारमा सरकारी स्वास्थ्य बीमाले अमेरिकी स्वतन्त्रतालाई नष्ट गर्दछ भन्थे ।

यो पनि उत्तिकै सत्य हो कि अमेरिकी राजनीतिक विमर्शमा उत्पादनका सबै साधन राज्यले नियन्त्रण गर्नुपर्दछ भन्ने विश्वास नगर्ने तर, आर्थिक समानता र कठिनाइ सकेसम्भ सीमित गर्नु वा हटाउनु पर्दछ भन्ने विश्वास गर्ने मानिसले प्रयोग गर्नका लागि बृहत् रूपमा स्वीकार्य शब्दको अभाव छ ।

यस्ता शब्द खोज्न हामी युरोपेली देशमा जानुपर्ने हुन्छ । त्यहाँ बलियो सामाजिक सुरक्षा सञ्जाल पक्षधर र कम्युनिष्ट पार्टीबीच भिन्नता गर्ने महत्त्वपूर्ण शब्द छन् । यी दुवै एउटै कुरा हैनन् ।

ती देशमा ह्यारिसजस्ता राजनीतिज्ञहरू जसले बलियो सामाजिक सुरक्षा सञ्जालका साथै स्वतन्त्र बजार अर्थतन्त्रलाई समर्थन गर्दछन्, ‘सामाजिक लोकतन्त्रवादी’ (सोसल डेमोक्र्याट्स ) का रूपमा चिनिन्छन् ।

सत्य कुरा के हो भने ‘सामाजिक लोकतन्त्र’ कुनै कट्टरपन्थी अडान हैन । त्यसको ठीक विपरीत यो हाम्रोसमेत धेरै धनी देशमा पुस्तौंदेखि एक मानक हो ।

यो पनि उत्तिकै सत्य हो कि पश्चिम युरोपको तुलनामा अमेरिकी सामाजिक सुरक्षा सञ्जाल निकै कम छ । तैपनि अमेरिकासँग एक विश्वव्यापी सेवानिवृत्त प्रणाली, सामाजिक सुरक्षा र जेष्ठ नागरिकका लागि स्वास्थ्योपचारमा ‘युनिभर्सल हेल्थ केयर’ छ ।

मेडिकेडले न्यून आय भएका आम अमेरिकीलाई स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्दछ । यसभित्र ७ करोड ५० लाख अमेरिकी समेटिएका छन् । करिब ७० लाख ‘चिफ’भित्र छन्, जो बाल स्वास्थ्य सेवा बीमा कार्यक्रम हो । किफायती स्वास्थ्य सेवा ऐनले लाखौंलाई अनुदान दिन्छ । यस्ता अरु पनि कार्यक्रम छन् ।

यी कार्यक्रमले व्यापक जनसमर्थन पाएका छन् । कम्तीमा तीन चौथाइ दर्तावाल मतदाताले सामाजिक सुरक्षा, मेडिकेड र मेडिकेयरको पक्षधरता गर्दछन् । किफायती उपचार ऐन बनाउँदा यो अलोकप्रिय मानिन्थ्यो तर, अहिले ६० प्रतिशत जनअनुमोदन प्राप्त गर्ने गरेको छ ।

यदि तपाईं यो विश्वास गर्नुहुन्छ कि सरकारले जेष्ठ नागरिकको हेरचाह र समर्थन गर्नु हुँदैन, नागरिकको स्वास्थ्योपचारमा भुक्तानी गर्नु हुँदैन, त्यो दार्शनिक रूपमै एक प्रतिरक्षात्मक स्थिति हो । तर, अमेरिकी राजनीतिमा त्यस्ता थुप्रै दक्षिणपन्थी छन्, जो ‘न्यू डिल’ को समयदेखि नै सरकारको भूमिका विस्तारलाई एक अवैध विचार मान्ने गर्दछन् । यद्यपि, त्यसले उनीहरूको विचारधारात्मक बुलबुलेभन्दा बाहिर कमै समर्थन पाएको छ ।

अमेरिकी स्वतन्त्रतावादीहरू फ्रेडरिख हायकलाई आफ्नो बौद्धिक संरक्षक तथा सन्त मान्ने गर्दछन् । तर, उनले पनि यो भनेका थिए, “राज्यले सामाजिक बीमाको बृहत्तर प्रणाली व्यवस्थित गर्न र सामान्य जीवनलाई मद्दत गर्न हुँदैन भन्ने कुनै कारण छैन ।”

अब हामी ह्यारिसमै फर्किऔँ । उनी एक सामाजिक लोकतन्त्रवादी हुन्, कम्युनिष्ट हैनन् । उनी बजार अर्थतन्त्रका नोक्सानी समाधान गर्न राज्यका कार्यक्रमको पक्षधरता गर्छिन् । यो त उनी मात्र हैन, सबैजसो डेमोक्र्याट्सले गर्छन् । अधिकांश अमेरिकीले गर्छन् । उनीहरूले मानून् कि नमानून् धेरै रिपब्लिकन पनि गर्दछन् ।

कमला ह्यारिस सामाजिक सुरक्षा जाल विस्तार गर्न चाहन्छिन्, विशेषगरी बालबालिका भएका परिवारका लागि । तर, उनले समर्थन गर्ने नीतिहरूले सरकारको भूमिकामा आधारभूत परिवर्तनको प्रतिनिधित्व गर्दैन ।

विगतमा ह्यारिसले एकल भुक्तानी स्वास्थ्य सेवा प्रणालीको पैरवी गरेकी थिइन् । अहिले उनी त्यसबाट फिर्ता भएकी छन् । यदि कसैले सोच्छ कि यस्तो प्रणाली एक कट्टरपन्थी र गैरअमेरिकी विचार हो, त्यसो भए मेडिकेयर के हो ?

अब कमला कम्युनिष्टजस्तो चिज कसरी भइन् ? उनी एक अश्वेत महिला हुन् भन्दैमा कम्युनिष्ट भनिदिने ? बरु रिपब्लिकनले यो भन्दा हुन्छ कि उनी एक ‘मध्यवामपन्थी लोकतन्त्रवादी’ हुन् । उनी अर्को एक युगमा ‘कल्याणकारी रानी’ (वेलफियर क्वीन) भनिने इरादा राख्छिन् ।

ट्रम्पको चुनावी अभियान सबै परिदृश्यमा सपाट ढंगले हिँडिरहेको छ । बाइडनले उम्मेदवारी फिर्ता लिएसँगै डेमोक्र्याट्सहरूमा उत्साहको नयाँ लहर आएको छ । उम्मेदवार र चुनावी अभियानकर्ताको रूपमा ह्यारिसको प्रभावकारिता बढेको छ ।

यहाँसम्म कि अर्थतन्त्रप्रतिको आम नकारात्मक धारणा बिलाउँदै गएको छ । एक सर्वेक्षणअनुसार मार्चमा अर्थतन्त्रको सवालमा बाइडनभन्दा ट्रम्प २० अङ्कको फाइदमा थिए । ‘तीन रणभूमि राज्य’ हरूको पछिल्लो सर्वेक्षणमा त्यो ६ अङ्कमा झरेको छ । फाइनान्सियल टाइम्सको नयाँ सर्वेक्षणले यस सवालमा ह्यारिसलाई राष्ट्रियस्तरमै थोरै अगाडि देखाएको छ ।

ट्रम्प र ‘मागा’ हरू पर्खालमा ढुङ्गा हानेर यी त्यहाँ टाँसिएलान कि भन्ने आशा गर्दैछन् । हिजो उनीहरूले हिलारी क्लिन्टन र फरक तरिकाले जो बाइडनमाथि जसरी आक्रमण गरेका थिए, त्यही तरिकाले जनाकर्षण प्राप्त गर्ला जस्तो देखिएको छैन ।

फक्स न्यूजका जेसी वाटर्सले कमला ह्यारिसमाथि गरेको आक्रमण एकदमै दु:खलाग्दो छ । उनले भनेका छन्, “कमलालाई वाइन मन पर्दछ । उनी खान मन पराउँछिन । उनलाई नाच्न मन पर्दछ ।”

उनलाई लागेको होला कि यसो भन्दा मतदाताले कमला ह्यारिसलाई मन पराउने छैनन् । तर, त्यसो होला र ? यस्ता तर्कले काम गर्ला ? यदि अरु कुनै कुराले काम गरेको देखिँदैन भने उनलाई ‘कम्युनिष्ट’ किन नभनिदिने ?

(द न्यूओर्क टाइम्सबाट)