युक्रेनमा तैनाथ रुसी सैनिक जहाँबाट ब्लादिमिर पुटिनको शर्मनाक युद्धलाई धिक्कार्दैछन्, त्यहीबाट उनीहरूको अचानक फिर्तीको अर्थ यो हुँदैन कि पुटिन आत्मसपर्मण गर्दैछन् । यथार्थमा गत हप्ता पुटिनले युद्धको अर्को मोर्चा खोलेका छन, ‘ऊर्जा युद्धको मोर्चा’ ।
सायद पुटिनलाई लागेको होला– उनले ‘शीतयुद्ध’ को एउटा यस्तो रुप पत्ता लगाएका छन, जहाँ उनको जित हुनेछ । पुटिन आउँदो हिउँदमा युरोपियन युनियनलाई शीतलहरले आक्रमण गर्ने योजना बनाउँदैछन् । उनले यो काम रुसी तेल र ग्यासको आपूर्ति रोकेर गर्नेछन् । उनको उद्दे श्य युरोपियन युनियनमाथि यस्तो दबाब बनाउनु हो ताकी युरोप रुस र युक्रेन युद्धको बीचमा पस्न नआयोस् ।
नि:सन्देह रुसका लागि यो कुनै नयाँ तरिका भने हैन । पुटिनभन्दा पहिलेका नेता तथा जारले पनि ठण्डा मौसमको उपयोग आफ्नो पक्षमा गर्दै आएका थिए । नेपोलियन र हिटलरलाई रुसले यही तरिकाले हराएको थियो। पुटिन पनि यो मान्छन् होला कि युक्रेनलाई हराउन यही नीति सफल हुने छ । यही कारणले गत हप्ता जेलेन्स्कीले यो भनेका हुन् कि ‘रुस आउँदा ३ महिनाभित्र युक्रेन र विश्वसमुदायको प्रतिरोधलाई तोड्ने सकेसम्मको सबै प्रयास गर्ने छ । जबकि, हामीलाई यो थाहा छ कि पुटिन फेरि असफल हुनेछन् । अमेरिकाले युरोपलाई पर्याप्त आपूर्ति दिनेछ ।’
मैले यो लेख्न पाएको भए राम्रै हुन्थ्यो कि, पुटिनलाई आफ्नो यो नयाँ रणनीतिमा पश्चाताप हुनेछ । तर, रुसले चीनलाई आफ्नो ऊर्जा–उपनिवेश बनाउँदैछ । पुटिनले पश्चिमा बजारमा जुन नोक्सानी व्यहोरिरहेका छन, त्यसको भर्पाई गर्न चीनलाई भारी छुट दिएर ठूलो परिमाणमा तेल बेचिरहेका छन् ।
तसर्थ, चाहेर पनि यी सबै कुरा लेख्न सकिँदैन । किनकी अमेरिका र उसका युरोपियन साझेदार एउटा यस्तो कल्पना–लोकमा बाँचिरहेका छन, उनीहरूलाई लागेको छ कि जैविक ऊर्जाबाट स्वच्छ नविकरणीय ऊर्जातिरको यात्रा एक स्विच दाबेको भरमा सजिलै पूरा हुन्छ ।
म आफैँ धेरै वर्षदेखि स्वच्छ ऊर्जाको प्रखर पक्षधर रहँदै आएको छु । तर, चाहँदैमा कुनै कुरा भइहाल्दैन । परिवर्तन ल्याउन केही गर्नु पर्छ । बितेका ५ वर्षमा हामीले वायु र सौर्य ऊर्जामा जति नै लगानी गरेका किन न हौं–विश्वको ऊर्जा उपभोगको ८२ प्रतिशत आज पनि तेल, ग्यास र कोइलाले ओगट्दछ । यी ऊर्जा स्रोतको आवश्यकता ताप, यातायात र विद्युत् उत्पादनमा हुने गर्छ ।
गत हप्ता रुसले घोषणा गर्यो– उसले त्यतिन्जेलसम्म युरोपको ग्यास आपूर्ति रोक्नेछ, जबसम्म उसमाथि लगाइएका आर्थिक प्रतिबन्धहरू हटाइने छैनन् । पुटिन तेलको परिवहनसमेत रोक्ने कुरा गर्दैछन्। फाइनान्सियल टाइम्सका अनुसार प्राकृतिक ग्यास र पर्याप्त वैकल्पिक ऊर्जाको अभावमा युरोपमा केही कारखाना बन्द भइसकेका छन् । कतिपय युरोपियन देशमा ऊर्जा–मूल्यमा ४०० प्रतिशतसम्मको वृद्धि भएको छ।
अमेरिकामा मात्रै सन् २०२१ सम्म ६१ प्रतिशत ऊर्जा उत्पादन कोइला र अन्य प्राकृतिक ग्यासको सहायताले हुँदै थियो । एसिया, अफ्रिका र ल्याटिन अमेरिकामा एउटा यस्तो मध्यमवर्गको उदय भएको छ, जसलाई ‘ऊर्जाको भोकमरी’ लागेको छ। यस्तो अवस्थामा आवश्यकता पूरा गर्न अझै धेरै मात्रामा स्वच्छ नवीकरणीय ऊर्जा चाहिन्छ । यो काम कुनै स्वीच थिचेर हुँदैन । हामीले संक्रमणको एक लामो दौडबाट गुज्रिनुपर्ने हुन्छ ।
अनि त्यस्तो त्यतिखेर मात्र हुन सक्छ जब हाम्रो ऊर्जा नीतिमा कुनै सार्थक पुनर्विचार गर्दछौं । युक्रेन युद्ध सुरुवात हुनुभन्दा अघि युरोप आफ्ना ताप र विद्युत् आवश्यकताका लागि रुसमा निर्भर थियो । युरोपले आफ्नो ऊर्जा आवश्यकताको ४० प्रतिशत प्राकृतिक ग्यास र ५० प्रतिशत कोइलाबाट पूरा गर्दै थियो ।
म यो भन्न सक्दिनँ– यसका लागि यी दुईमा को बढी जिम्मेवार छन्, रातारात हरित ऊर्जा क्रान्ति चाहनेहरू कि जो बाइडेनको ऊर्जा नीतिसँग सहमत हुनुको साटो पुटिनको जितको कामना गर्नेहरू ? मैले बारम्बार यो भन्ने गरेको छु– युरोपमा पेट्रो–पुटिनवादलाई हराउन अमेरिकी ऊर्जा नीतिको केन्द्रीय भूमिका हुन्छ ।
गत हप्ता रुसले घोषणा गर्यो– ‘उसले त्यतिन्जेलसम्म युरोपको ग्यास आपूर्ती रोक्ने छ, जबसम्म उसमाथि लगाइएका आर्थिक प्रतिबन्धहरू हटाइने छैनन् । पुटिन तेलको परिवहन समेत रोक्ने कुरा गर्दैछन्। फाइनान्सियल टाइम्सका अनुसार प्राकृतिक ग्यास र पर्याप्त वैकल्पिक ऊर्जाको अभावमा युरोपमा केही कारखाना बन्द भइसकेका छन् । कतिपय युरोपियन देशमा ऊर्जा–मूल्यमा ४०० प्रतिशतसम्मको वृद्धि भएको छ।
स्थिति यस्तो देखिन्छ कि आउने हिउँदमा मान्छेले ‘हिटिङ’ र ‘इटिङ’ मध्ये कुनै एक रोज्न पर्ने छ। सरकारहरू ठूलो मात्रामा अनुदान दिन बाध्य हुनेछन्, जसले गर्दा राज्यको बजेट लडखडाउन सक्ने छ। केही देश फेरि कोइला बाल्नतिर फर्कदैछन्।
म यो भन्न सक्दिनँ– यसका लागि यी दुईमा को बढी जिम्मेवार छन्, रातारात हरित ऊर्जा क्रान्ति चाहनेहरू कि जो वाइडनको ऊर्जा नीतिसँग सहमत हुनुको साटो पुटिनको जितको कामना गर्नेहरू ? मैले बारम्बार यो भन्ने गरेको छु– युरोपमा पेट्रो–पुटिनवादलाई हराउन अमेरिकी ऊर्जा नीतिको केन्द्रीय भूमिका हुन्छ ।
अमेरिकाले आफ्ना सहयोगीलाई सस्तो दरमा तेल र ग्यास उपलब्ध गराउनै पर्छ ताकि पुटिनले उनीहरूलाई ‘ब्ल्याकमेल’ गर्न नसकुन् । पुटिनले यो हिउँदमा युरोपियन युनियनलाई चिस्याएर हराउने योजना बनाएका छन । त्यसका लागि उनले तेल र ग्यासको आपूर्ति रोक्छन् नै । उनको उद्देश्य स्पष्ट छ–युरोपियन युनियनमाथि दबाब बनाएर युक्रेनलाई हराउनु ।
न्युयोर्क टाइम्सबाट अनुदित
Facebook Comment
Comment