इरानी राष्ट्रपति रइसी सवार हेलिकप्टरको किन भइरहेको छ चर्चा ?

काठमाडौं । इरानी राष्ट्रपति इब्राहिम रइसीको ज्यान गएको बेल–२१२ हेलिकप्टर दुर्घटनाको खबर अहिले चर्चामा छ ।

हेलिकप्टरमा रइसीसँगै इरानका विदेशमन्त्री अमिर अब्दुल्लाहियान र इरानको पूर्वी अजरबैजान प्रान्तका गभर्नर मलिक रहमाती पनि सवार थिए ।

दुर्घटनामा ज्यान गुमाउनेहरूमा ताब्रिजका इमाम मोहम्मद अली अल-ए-हाशिमको नाम पनि समावेश छ ।

यो हेलिकप्टर आइतबार क्विज कालासी र खोदाफरिन बाँधबाट ताब्रिज सहरको लागि उडेको थियो । यो बाँधको उद्घाटन गर्न आइतबार रइसी इरान–अजरबैजान सीमामा गएका थिए ।

रइसीको काफिलामा तीनवटा हेलिकप्टर थिए, जसमध्ये दुई सकुशल गन्तव्यमा पुगेका थिए ।

गन्तव्यमा पुग्न नसकेर दुर्घटनामा परेको हेलिकप्टर बेल–२१२ हो । आउनुहोस् हामी तपाईलाई यो हेलिकप्टरको बारेमा केही जानकारी गरौं-

बेल २१२ हेलिकप्टरको विशेष सुविधाहरू
बेल २१२ हेलिकप्टर भियतनाम युद्धमा प्रयोग भएको यूएच वान एन टुय्इन जस्तै यात्री हेलिकप्टर हो । यो हेलिकप्टर सरकारी र निजी दुवैले प्रयोग गर्ने गरेका छन् ।

समाचार एजेन्सी रोयटर्सका अनुसार यो हेलिकप्टर सन् १९६० को दशकमा क्यानाडाली सेनाका लागि निर्माण गरिएको थियो ।

सो हेलिकप्टर यूएच वान इराक्वाको नयाँ मोडेल थियो । जसमा नयाँ डिजाइनमा दुई इन्जिन प्रयोग गरिएको थियो । नयाँ हेलिकप्टरको क्षमता पनि पहिलेको तुलनामा बढी छ ।

इब्राहिम रइसी : ‘डेथ कमिटी’को सदस्यदेखि इरानको राष्ट्रपतिसम्म

अमेरिकी सैन्य तालिमसँग सम्बन्धित दस्तावेजका अनुसार सन् १९७१ मा यो हेलिकप्टरको परिचयपछि अमेरिका र क्यानडाले चाँडै आफ्नो फ्लीटमा समावेश गरेका थिए ।

यी उपयोगिता हेलिकप्टरहरू हुन्, त्यसैले तिनीहरूलाई यूएच पनि भनिन्छ । यूएच जस्ता नामहरू सेनाद्वारा प्रयोग गरिन्छ ।

हेलिकप्टर के उद्देश्यका लागि प्रयोग गरिन्छ ?
यी हेलिकप्टरहरू सबै प्रकारका कामका लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ । जस्तै: यात्रु ढुवानी, आगो निभाउने, सामान ढुवानी, हतियारको आपूर्ति ।

रइसी चढेको हेलिकप्टर उच्च सरकारी अधिकारी र नेताहरूको यात्रामा प्रयोग गर्न सकिने गरी परिमार्जन गरिएको थियो ।

यो हेलिकप्टर अमेरिकी कम्पनी बेल टेक्सट्रोनले निर्माण गरेको हो । कम्पनीको मुख्यालय टेक्सासमा छ ।

बेल हेलिकप्टरको पछिल्लो मोडल बेल ४१२ को बारेमा कम्पनीको विज्ञापन प्रहरी, मेडिकल यातायात, सैनिकको आवतजावत, ऊर्जा उद्योग र आगो निभाउने काममा प्रयोग गर्न सकिने छ ।

युरोपियन एभिएसन सेफ्टी एजेन्सीबाट प्राप्त कागजातका अनुसार यसमा चालक दलका सदस्यसहित १५ जना बस्न सक्छन् ।

हेलिकप्टरसम्बन्धी जानकारी दिने वेबसाइट हेलिसका अनुसार बेल २१२ हेलिकप्टरको लम्बाइ १७ मिटर र उचाइ करिब चार मिटर रहेको छ ।

ग्लोबल एयरको वेबसाइटका अनुसार बेल २१२ हेलिकप्टर सञ्चालन गर्न प्रतिघण्टा करिब १ लाख ३५ हजार भारू खर्च लाग्छ ।

वेपन सिस्टम वेबसाइटका अनुसार यो हेलिकप्टर २३० देखि २६० किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा उड्छ ।

बेल २१२ हेलिकप्टर कहाँ प्रयोग गरिन्छ ?
यो हेलिकप्टर जापानी कोस्ट गार्डले प्रयोग गर्छ । अमेरिकामा यो हेलिकप्टर अग्नि विभाग र कानुन प्रवर्तन एजेन्सीहरूद्वारा प्रयोग गरिन्छ ।

थाइल्याण्डको राष्ट्रिय पुलिसले पनि यो हेलिकप्टर प्रयोग गर्दछ ।

समाचार एजेन्सी रोयटर्सका अनुसार इरानले त्यस्ता हेलिकप्टर कति प्रयोग गर्छ भन्ने अझै स्पष्ट भइसकेको छैन ।

तर, फ्लाइट ग्लोबलको सन् २०२४ को विश्व वायु सेना निर्देशिका अनुसार इरानको वायुसेना र नौसेनासँग त्यस्ता १० वटा हेलिकप्टर छन् ।

यसअघि यो हेलिकप्टर सन् २०२३ सेप्टेम्बरमा दुर्घटना भएको थियो । त्यसपछि निजी अपरेटरको यो हेलिकप्टर युएईमा दुर्घटना भएको थियो ।

यस प्रकारको दुर्घटना इरानमा सन् २०१८ मा भएको थियो । त्यसपछि यो दुर्घटनामा चार जनाको मृत्यु भएको थियो ।

सन् २०१३ सेप्टेम्बरमा बेल २१२ ट्विन ब्लेड हेलिकप्टर मुम्बईमा दुर्घटनाग्रस्त भएको थियो । उक्त दुर्घटनामा पाँच जनाको मृत्यु भएको थियो ।

एभिएसन सेफ्टी नेटवर्क वेबसाइटको दाबी अनुसार सन् १९७२ देखि २०२४ सम्म बेल २१२ सम्बन्धी ४३२ घटना भएका छन् । जसमा करिब ६ सय ३० जनाको मृत्यु भएको थियो ।

इरानको उड्डयन क्षेत्र
हेलिकप्टर दुर्घटनाको कारण भने खुल्न सकेको छैन । तर, हवाई यातायात सुरक्षाको सन्दर्भमा इरानको रेकर्ड कमजोर रहेको छ ।

यसको एउटा कारण दशकौंदेखि लगाइएको अमेरिकी प्रतिबन्ध पनि रहेको बताइएको छ । जसका कारण इरानको उड्डयन क्षेत्र कमजोर भएको छ ।

रइसी बेल २१२ हेलिकप्टरमा सवार थिए । यो मोडेल अमेरिकामा बनाइएको थियो ।

विगतमा इरानका रक्षा र यातायात मन्त्रीहरूबाहेक इरानको सेना र वायुसेनाका कमाण्डरहरू पनि विमान वा हेलिकप्टर दुर्घटनामा मारिएका थिए ।

सन् २००१ मे मा इरानको यातायात मन्त्रीको विमान पनि दुर्घटनाग्रस्त भयो र यसको भग्नावशेष पत्ता लगाउन धेरै प्रयास गर्नुपरेको थियो । उक्त विमानमा २८ जना सवार थिए र दुर्घटनामा कोही पनि बाँच्नेका थिएनन् ।

बीबीसी हिन्दीबाट