एसिया-प्यासिफिक क्षेत्रमा स्वतन्त्र व्यापार हुनुपर्छ, मैले बिप्पा गरेर ठीक गरेको थिएँ : पूर्वप्रधानमन्त्री भट्टराई

काठमाडौं । पूर्वप्रधानमन्त्री एवम् नेपाल समाजवादी पार्टी (नेसपा) अध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टराईले ‘एसिया-प्यासिफिक क्षेत्रमा स्वतन्त्र तथा निष्पक्ष व्यापार’ हुनुपर्ने धारणा व्यक्त गरेका छन् ।

सोमबार काठमाडौंमा सुरू भएको एसिया-प्रशान्त उद्योग वाणिज्य महासंघ (सीएसीसीआई) को ३७ औं सम्मेलनमा विद्वत् प्रवचन दिँदै भट्टराईले ‘अन्तरसम्बन्ध आजको धरातलीय यथार्थ’ भएकोमा जोड दिए । यसको ‘आर्थिक पाटो व्यापार र वित्त तथा सामाजिक पाटो राजनीतिक र संस्कृति’ भएकोसमेत उनले बताए ।

उनले अगाडि भने, “हाम्रो विश्व आज हिजोभन्दा धेरै अन्तर्सम्बन्धित भएको छ । भूमण्डलीकरणले राष्ट्रहरूलाई नजिक ल्याएको छ । यसले औद्योगिकीकरण, उद्यमशीलता, दीगोपन, असमानता र अन्य धेरै पक्ष’ मा राज्यका भूमिकालाई आकारित गरिरहेको छ । यस्तो बेला ‘एसिया-प्यासिफिक क्षेत्रमा स्वतन्त्र तथा निष्पक्ष व्यापारको प्रतिबद्धता’ हुनु पर्दछ ।”

उनले एसिया-प्रशान्त क्षेत्रको व्यापारमा दक्षिण एसियाली देशहरूको सहभागिता कमजोर भएकोमा चिन्ता व्यक्त गरे । एसिया-प्रशान्त क्षेत्रको व्यापारमा अझै केही ‘वित्तीय काला दागहरू’ भएको भन्दै भट्टराईले ती संक्रमणकालीन भएकाले हटेर जाने विश्वास व्यक्त गरे ।

उनले आफ्नो प्रधानमन्त्रित्वकालमा गरेको ‘बिप्पा सम्झौता’ को प्रतिरक्षा पनि गरे । उनी प्रधानमन्त्री हुँदा भारतसँग भएको बिप्पा सम्झौताको केहीले विरोध गरेका थिए ।

यस सन्दर्भमा भट्टराईको भनाई थियो, “मैले यो क्षेत्रको व्यवसाय र लगानी सहज बनाउनकै लागि बिप्पा र दोहोरो कर परित्याग सम्झौता गरेको थिएँ, त्यसमा मलाई गर्व छ ।” उनले थपे— अहिले पनि मैले गर्ने सक्ने कुरामा सहजीकरण गर्न प्रतिबद्ध छु ।

उनले ‘दीगोपन, उद्यमशीलता र व्यापार’ (सेट) लाई एसिया-प्रशान्त क्षेत्रीय सहकार्यको आधार बनाउन सकिने चर्चा पनि गरे । भट्टराईले ‘व्यापार घाटा र पर्यटन तथा विप्रेषण निर्भरता’ लाई नेपाली अर्थतन्त्रका चुनौतीका रूपमा औंल्याएका छन् ।

“नेपालले औद्योगिकीकरण नै नभई कृषि क्षेत्रबाट सेवागत क्षेत्रमा सिधै जम्प गर्‍यो । त्यसले उत्पादनमूलक अर्थतन्त्रको साटो विप्रेषण आधारित उपभोग अर्थतन्त्र निर्माण भयो । कृषि अर्थतन्त्रबाट औद्योगिक अर्थतन्त्रको यात्रा पूरा नगरिकन नेपालको विकास चरण पूरा हुँदैन । यसका लागि उद्यमशीलता विकास नै मुख्य बाटो हो,” भट्टराईले भने ।

उनले दीगोपनलाई वातावरणीय प्रश्न र जलवायु परिवर्तनसँग मात्र नजोडेर आर्थिक विकास प्रारूपको अभिन्न अंग बनाउन पर्ने धारणा पनि राखे ।

भट्टराईले ‘यस प्रकारको सम्मेलन आयोजना गर्न पाउनु नेपालका लागि गौरवको विषय’ भएको भन्दै यो ‘एसिया-प्यासिफिक व्यावसायिक परिदृष्यमा राष्ट्रको बढ्दो महत्त्वको प्रमाण’ भएकोसमेत बताए ।

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले उद्घाटन गरेको सीएसीसीआईको ३७औं सम्मेलन भोलि मंगलबारसम्म चल्नेछ ।