अमेरिका–भियतनाम व्यापार सम्झौताले चीनमा नयाँ अनिश्चितता सृजना

काठमाडौं । संयुक्त राज्य अमेरिकासँगको भियतनामको व्यापार सम्झौताले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको ‘पारस्परिक’ भन्सार शुल्कको सबैभन्दा बढी दण्डलाई रोकेको छ । यद्यपि, विश्लेषकहरूले यसले वासिङ्टन र बेइजिङबीच नयाँ गतिरोध निम्त्याउन सक्ने चेतावनी दिएका छन् ।

दक्षिणपूर्वी एसियाली यो राष्ट्रसँग चीन र मेक्सिकोपछि संयुक्त राज्य अमेरिकासँग तेस्रो सबैभन्दा ठूलो व्यापार बचत छ र अप्रिल २ मा अमेरिकी राष्ट्रपतिको ‘मुक्ति दिवस’ भन्सार शुल्क आक्रमणमा उच्च दरहरूमध्ये एकको साथ लक्षित गरिएको थियो ।

बुधबार घोषणा गरिएको सम्झौता ट्रम्पले एसियाली राष्ट्रसँग गरेको पहिलो पूर्ण सम्झौता हो । यसले अझै पनि सम्झौताका लागि सङ्घर्ष गरिरहेका अन्य देशसँग वासिङ्टनले प्रयोग गर्ने टेम्प्लेटको झलक दिन सक्ने विश्लेषकहरूले बताएका छन् ।

अर्को हप्ता लागू हुने ४६ प्रतिशत दरबाट बचेको भियतनामले कारहरू सहित अमेरिकी उत्पादनहरूका लागि आफ्नो बजार खोलेको बदलामा न्यूनतम २० प्रतिशत शुल्कको सामना गर्नेछ ।

तर, ४० प्रतिशत भन्सार शुल्क ती सामानहरूमा लाग्नेछ जुन उच्च व्यापारिक बाधाहरू छलेर देशबाट गुज्रिन्छ । यसलाई ‘ट्रान्ससिपिङ’ भनिन्छ ।

वासिङ्टनले हनोईमाथि आफ्नो भन्सार शुल्क छली गर्न चिनियाँ सामानहरूलाई पुनः लेबल गरेको आरोप लगाएको छ, तर विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र चीनका कच्चा पदार्थहरू भियतनामको उत्पादन उद्योगहरूको जीवनरेखा हुन् ।

“विश्वव्यापी दृष्टिकोणबाट, सायद सबैभन्दा चाखलाग्दो कुरा के हो भने यो सम्झौता फेरि ठूलो मात्रामा चीनको बारेमा देखिन्छ”, क्यापिटल इकोनोमिक्सले भनेको छ, “विशेष गरी यदि आउँदो दिनमा सहमत भएका अन्य कुनै सम्झौतामा यस्तै सर्तहरू समावेश गरिएको छ भने यसले ट्रान्ससिपमेन्टका सर्तहरूलाई बेइजिङमा उक्साहटका रूपमा हेरिनेछ ।”

लुकेको प्रश्न

भियतनाममा ठूलो उपस्थिति रहेको कपडा कम्पनीहरू र खेलकुद उपकरण निर्माताहरूका सेयरहरू न्युयोर्कमा सम्झौताको समाचारमा बढेका छन् । तर विवरणहरू जारी भएपछि तिनीहरू तीव्र रूपमा घटे ।

“यो फ्ल्याट ४६ प्रतिशत भन्सार शुल्कभन्दा धेरै राम्रो परिणाम हो, तर मैले अझै उत्सव मनाउने छैन”, हनोईस्थित एसियाली व्यापार सल्लाहकार फर्म देजान शिरा एन्ड एसोसिएट्सका डान मार्टिनले भने, “अब सबै कुरा अमेरिकाले ट्रान्ससिपमेन्टको विचारलाई कसरी व्याख्या गर्ने र लागु गर्ने भन्ने कुरामा निर्भर गर्दछ । यदि अमेरिकाले व्यापक दृष्टिकोण लिन्छ र विदेशी पार्ट्सहरू प्रयोग गर्ने उत्पादनहरूमाथि प्रश्न गर्न थाल्छ भने, भियतनाममा वास्तविक रूपमा मूल्य थपिए पनि यसले नियमहरूअनुसार खेलिरहेका धेरै कम्पनीहरूलाई असर गर्नसक्छ ।”

भियतनामको सरकारले बुधबार राति एक वक्तव्यमा सम्झौता अन्तर्गत देशले ‘ठूला इन्जिनका कारहरू सहित अमेरिकी सामानहरूका लागि प्राथमिकताको बजार पहुँच’ को वाचा गरेको बताएको छ ।

तर, उक्त वक्तव्यले ट्रम्पले आफ्नो ट्रुथ सोसल प्लेटफर्ममा घोषणा गरेको सम्झौतामा ट्रान्ससिपमेन्ट व्यवस्थाहरूको बारेमा थोरै विवरण दिएको छ ।

ब्लुमबर्ग इकोनमिक्सले सम्झौताको परिणामस्वरूप भियतनामको कुल घरेलु उत्पादन (जीडीपी) को दुई प्रतिशतभन्दा बढी खतरामा पर्न सक्छ भन्दै हनोईले मध्यम अवधिमा संयुक्त राज्य अमेरिकामा आफ्नो निर्यातको एक चौथाइ गुमाउन सक्ने पूर्वानुमान गरेको छ ।

ट्रान्ससिपिङ कसरी ‘परिभाषित वा लागु’ हुनेछ भन्ने अनिश्चितताले कूटनीतिक असर पार्ने सम्भावना रहेको ब्लुमबर्ग इकोनमिक्सका विशेषज्ञ राणा साजेदीले बताए ।

“अब चीनले कसरी प्रतिक्रिया दिनेछ भन्ने प्रश्न उठेको छ, बेइजिङले स्पष्ट पारेको छ कि यसले चिनियाँ हितहरूको खर्चमा आएका सम्झौताहरूलाई जवाफ दिनेछ”, उनले भने, “भियतनाम हुँदै ‘ट्रान्ससिप’ गरिएको मानिने सामानहरूमा उच्च भन्सार शुल्कमा सहमत हुने निर्णय त्यस श्रेणीमा पर्न सक्छ । कुनै पनि जवाबी कदमले भियतनामको अर्थतन्त्रमा ठूलो असर पार्न सक्छ ।”