विवादपछि ध्रुव राठीले युट्युबबाट हटाए भिडिओ

काठमाडौं । चर्चित युट्युबर ध्रुव राठीले सामाजिक सञ्जालबाट आफ्नो एआई जेनेरेटेड भिडिओ हटाएका छन् । यस भिडिओमा सिख गुरुहरूलाई एआईमार्फत देखाइएको थियो ।

भारतको अकाल तख्त, शिरोमणि गुरुद्वारा प्रबन्धक समिति (एसजीपीसी) र शिरोमणि अकाली दलले भिडिओमा धार्मिक गुरुहरूलाई मानिसको रूपमा चित्रण गरेकोमा कडा विरोध जनाएका थिए ।

आफ्नो इन्स्टाग्राम स्टोरीमा राठीले भनेका छन्, “भिडिओले धेरै प्रशंसा पाएको भएपनि केही दर्शकहरूलाई एनिमेसनमार्फत सिख गुरुहरूलाई चित्रण गर्नु उनीहरूको विश्वास र आस्थाविरुद्ध हो भन्ने लागेछ ।”

यसअघि अकाल तख्त, शिरोमणि गुरुद्वारा प्रबन्धक समिति र शिरोमणि अकाली दलले गुरु गोविन्द सिंह र उनका चार छोराहरू, जसलाई ‘साहिबजादे’ पनि भनिन्छ । उनीहरुले एआई-उत्पन्न तस्वीरहरू देखाइएकोले भिडिओलाई तुरुन्तै हटाउन माग गरेका थिए ।

भिडिओको विरोध गर्नेहरूले के भने ?

सिख धर्मसँग सम्बन्धित यी संस्थाहरूले पनि यस विषयमा सरकारसँग कडा कारबाहीको माग गरेका थिए ।

एसजीपीसीका अध्यक्ष हरजिंदर सिंह धामीले भने, “यस्ता चित्रणहरूले सिख धर्मको सिद्धान्त र परम्पराको उल्लङ्घन गर्दछ । सिख धर्ममा गुरु, साहिबजादे र उनीहरूको परिवारलाई मानव रूपमा वा चलचित्रहरूमा देखाउन सकिँदैन । त्यसैले युट्युबरले सिख धर्मको सिद्धान्तहरूविरुद्ध काम गरेको छ ।”

यसैबीच शिरोमणि अकाली दलका प्रमुख तथा पञ्जाबका पूर्व उपमुख्यमन्त्री सुखबीर सिंह बादलले भने, “यस्तो चित्रणले सिख धर्मको राहत मर्यादाको उल्लङ्घन गर्दछ, जसले गुरु साहिबानलाई दृश्यमा देखाउन निषेध गर्दछ । यसले सम्पूर्ण समुदायको भावनामा गहिरो चोट पुर्‍याएको छ ।”

सुखबीर सिंह बादलले राठीको भिडिओमा सम्मानजनक भाषा प्रयोग नगरिएको र यसमा केही भ्रामक कथाहरू रहेको दाबी पनि गरेका छन्, जसले गर्दा मुद्दाको गम्भीरता अझ बढेको छ ।

बादलले आफ्नो एक्स पोस्टमा सबै सामग्री सिर्जनाकर्ताहरूलाई सिख धर्मको इतिहास वा यसका गुरुहरूको बारेमा कुनै पनि जानकारी साझा गर्नु अघि अत्यन्त सावधानी र संवेदनशीलता अपनाउन निर्देशन दिएका छन् ।

उनले भने, “धार्मिक परम्परा र सही ऐतिहासिक चित्रणको सम्मान त्यस्तो चीज हो, जसमा सम्झौता गर्न सकिँदैन । म यो आपत्तिजनक सामग्री तुरुन्तै हटाउन अनुरोध गर्दछु र म मानिसहरूलाई जिम्मेवारीपूर्वक कथाहरू भन्न पनि माग गर्दछु, जसले सिख धर्मको पवित्र इतिहासको सम्मान गर्दछ ।”

समाचार एजेन्सी पीटीआईका अनुसार एक विज्ञप्तिमा अकाल तख्तका कार्यवाहक जथेदार ज्ञानी कुलदीप सिंह गर्गजले भने, “युट्युबमा यस्ता भिडिओहरू अपलोड गरेर ध्रुव राठीले सिख परम्परा, इतिहास र भावनाको ‘अपमान’ गरेका छन् ।”

उनले राठीलाई यो भिडिओ तुरुन्तै हटाउन पनि माग गरे र एसजीपीसीलाई ध्रुव राठीको भिडिओ हटाउन सम्बन्धित मन्त्रालयहरूलाई सम्पर्क गर्न निर्देशन दिएका थिए ।

दिल्ली सरकारका मन्त्री तथा भाजपा नेता मनजिंदर सिंह सिरसाले पनि एक्समा एक पोस्टमा लेखेका छन्, “म ध्रुव राठीको भिडिओ ‘मुगलहरूलाई डराउने सिख योद्धा’ को निन्दा गर्छु । भिडिओमा तथ्यात्मक त्रुटिहरू मात्र छैनन् तर सिख इतिहास र भावनाहरूको पनि अत्यन्तै अपमानजनक छ । गुरु गोबिन्द सिंह जीलाई बाल्यकालमा रोएको देखाउनु सिख धर्मको आधारभूत भावनाको अपमान हो ।”

मनजिंदर सिंह सिरसाले राठीविरुद्ध एफआईआर दर्ता गर्न दिल्ली प्रहरीसँग पनि माग गरेका थिए ।

राठीले के भने ?

राठीले मे १८ मा आफ्नो युट्युब च्यानलमा उक्त भिडिओ अपलोड गरेका थिए । २४ मिनेट ३७ सेकेन्डको भिडिओमा एआई प्रयोग गरिएको थियो ।

तर, विवाद बढ्दै गएको देखेर राठीले सोमबार साँझ युट्युबबाट आफ्नो भिडिओ हटाएका छन् ।

उनले आफ्नो इन्स्टाग्राम स्टोरीमा लेखेका छन्, “हालैको भिडिओमा तपाईंहरूको प्रतिक्रियाको लागि धन्यवाद । यद्यपि, तपाईंहरूमध्ये धेरैले भिडिओको प्रशंसा गर्नुभयो र म यो मेरो च्यानलमा रहोस् भन्ने चाहन्छु, तर केही दर्शकहरूलाई एनिमेसनमार्फत सिख गुरुहरूको चित्रण उनीहरूको विश्वास विरुद्ध भएको महसुस भएकोले मैले यसलाई हटाउने निर्णय गरेको छु ।”

राठीले थप लेखेका छन्, “म यो भिडिओलाई राजनीतिक वा धार्मिक विवादमा परिणत गर्न चाहन्नँ किनकि यो भिडिओ हाम्रा भारतीय योद्धाहरूको कथालाई नयाँ र जानकारीमूलक तरिकाले देखाउने प्रयास मात्र थियो । यस शैक्षिक ढाँचामा ठूलो सम्भावना छ । मेरो अर्को भिडिओको लागि म हाम्रो इतिहासका अन्य कथाहरू हेर्नेछु र यो कथालाई फरक तरिकाले पुन: भन्नुपर्छ कि पर्दैन भनेर मूल्याङ्कन गर्नेछु ।”

हरियाणा राज्यको रोहतकबासिन्दा ३० वर्षीय राठीले प्रायः राजनीति, सामाजिक र वातावरण जस्ता मुद्दाहरूमा भिडिओ बनाउँछन् । उनी यसअघि पनि भारतको केन्द्र सरकारको नीतिको आलोचना गरेका कारण धेरै पटक चर्चामा आएका थिए ।

यस वर्ष दिल्ली विधानसभा चुनावअघि दिल्ली प्रहरीले आम आदमी पार्टीका नेताहरूमाथि बनेको वृत्तचित्र ‘अनब्रेकेबल’ को प्रदर्शनमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो किनभने यसमा चुनावी दिशानिर्देशहरू पालना गरिएको थिएन । पछि राठीले उक्त वृत्तचित्र आफ्नो युट्युब च्यानलमा रिलिज गरेका थिए । यस भिडिओमा अरविन्द केजरीवाल, आतिशी, सौरभ भारद्वाज र संजय सिंह लगायत पार्टीका धेरै प्रमुख नेताहरूको अन्तर्वार्ता थियो ।

उनी युवाहरूमाझ निकै लोकप्रिय छन् । युट्युबमा उनका करिब तीन करोड सब्सक्राइबर छन् ।