जन्मसिद्ध नागरिकताको विषयमा ट्रम्पको कानुनी विजय, सर्वोच्चले सीमित गर्‍यो संघीय न्यायाधीशको शक्ति

काठमाडौं । अमेरिकी सर्वोच्च अदालतले जन्ममा आधारित नागरिकताको विषयमा राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको पक्षमा महत्वपूर्ण फैसला सुनाएको छ ।

सर्वोच्चले भनेको छ, “तल्लो अदालतका न्यायाधीशहरूले देशभर राष्ट्रपतिको जन्ममा आधारित नागरिकता आदेशलाई रोक्न सक्दैनन् । उनीहरूले आफ्नो आदेशमा पुनर्विचार गर्नुपर्छ ।”

पहिले यी न्यायाधीशहरूले ट्रम्पको निर्णय रोकेर उनको काममा अवरोध सृजना गरिरहेका थिए, तर अब सर्वोच्चको निर्णयपछि उनीहरूलाई त्यसो गर्न गाह्रो भएको छ ।

यसअघि तल्लो अमेरिकी अदालतहरूले ट्रम्पको जन्मसिद्ध नागरिकता आदेश लागू हुनुभन्दा पहिले तीन अलग-अलग मुद्दाहरूमा अस्थायी रूपमा रोक लगाएका थिए ।

ट्रम्पले आफ्नो शपथ ग्रहणको दिन जनवरी २० मा एक कार्यकारी आदेशमा हस्ताक्षर गरेर जन्मसिद्ध नागरिकतामाथि प्रतिबन्ध लगाएका थिए । केही दिनपछि संघीय अदालतले ट्रम्पको जन्मसिद्ध नागरिकता अधिकार समाप्त गर्ने निर्णयलाई १४ दिनको लागि रोक लगाएको थियो ।

सर्वोच्च अदालतले भन्यो – संघीय न्यायाधीशले आफ्नो अधिकारभन्दा बाहिर काम गरे

सर्वोच्चले भन्यो, “एक संघीय न्यायाधीशले एक्लैले देशभरि नीतिहरू रोक्ने निर्णय गर्न सक्दैन । अब यदि ट्रम्पको आदेश जस्तो मुद्दा रोक्न आवश्यक छ भने यो केवल एक राज्य वा व्यक्तिले होइन, धेरै मानिसहरूले मिलेर मुद्दा हाल्नु पर्नेछ ।”

फैसला लेख्ने न्यायाधीश एमी कोनी ब्यारेटले भनिन् – “संघीय अदालतहरूको काम सरकारी आदेशहरूको निगरानी गर्नु होइन । उनीहरूको काम संसदले दिएको अधिकार अनुसार मामिलाहरू समाधान गर्नु हो ।”

ट्रम्पको आदेशमा अदालतले तत्काल कुनै निर्णय दिएको छैन । यद्यपि, अदालतले ट्रम्पको आदेश ३० दिनसम्म लागू नगर्न पनि आदेश दिएको छ । यसको अर्थ अहिलेको लागि अमेरिकामा जन्मेका बच्चाहरूले पहिले जस्तै नागरिकता प्राप्त गर्न जारी राख्नेछन् ।

समग्रमा ट्रम्पको आदेश कम्तीमा ३० दिनसम्म लागू हुनेछैन र यसमाथि कानुनी लडाइँ जारी रहनेछ ।

ट्रम्पले भने – अब हामी हाम्रा नीतिहरू छिटो लागू गर्नेछौं

ट्रम्पले यो निर्णयलाई आफ्नो विजय भनेका छन् । उनले सर्वोच्चको यो निर्णय देशको लागि धेरै राम्रो भएको बताए । यसैबीच न्यायाधीश सोनिया सोटोमायरले निर्णयको विरोध गर्दै यो कानुनको उपहास भएको बताएकी छिन् ।

ट्रम्पले यो निर्णयलाई उत्कृष्ट भने र सर्वोच्च अदालतका न्यायाधीशहरूलाई धन्यवाद दिए । सर्वोच्च अदालतका नौ न्यायाधीशमध्ये तीन जनालाई ट्रम्प आफैंले नियुक्त गरेका थिए ।

ट्रम्पले भने, “अन्तिम एक घण्टा उत्कृष्ट रह्यो । अब हामी ती नीतिहरू लागू गर्न अगाडि बढ्न सक्छौं जुन गलत तरिकाले रोकिएका थिए । ट्रम्पले भने- यो निर्णय संविधान र कानूनको विजय हो । अब उनीहरू आफ्ना नीतिहरू कार्यान्वयन गर्न द्रुत गतिमा अगाडि बढ्नेछन् ।”

१५७ वर्षअघि अमेरिकामा जन्मसिद्ध नागरिकताको अधिकार प्रदान गरिएको थियो ।

सन् १८६५ मा अमेरिकी गृहयुद्ध समाप्त भएपछि जुलाई १८६८ मा अमेरिकी संसद्‌मा १४औं संशोधन पारित भयो । त्यसमा भनिएको थियो, “देशमा जन्मेका सबै अमेरिकीहरू नागरिक हुन् ।” यस संशोधनको उद्देश्य दासत्वको शिकार भएका अश्वेतहरूलाई अमेरिकी नागरिकता प्रदान गर्नु थियो ।

यद्यपि, संशोधनलाई अमेरिकामा जन्मेका सबै बालबालिकाहरूलाई समावेश गर्ने गरी व्याख्या गरिएको छ, चाहे उनीहरूका आमाबाबुको आप्रवासन स्थिति जेसुकै होस् ।

यस कान’नको फाइदा उठाउँदै गरिब र युद्धग्रस्त देशका मानिसहरू अमेरिका आउँछन् र बच्चा जन्माउँछन् । यी मानिसहरू अध्ययन, अनुसन्धान वा जागिरको आधारमा अमेरिकामा बस्छन् । बच्चा जन्मिने बित्तिकै उनीहरूले अमेरिकी नागरिकता पाउँछन् । नागरिकताको बहानामा आमाबाबुले अमेरिकामा बस्नको लागि कानुनी कारण पनि पाउँछन् ।

अमेरिकामा यो प्रवृत्ति लामो समयदेखि चलिरहेको छ । आलोचकहरूले यसलाई जन्म पर्यटन भन्छन् । प्यू रिसर्च सेन्टरको २०२२ को रिपोर्टअनुसार १६ लाख भारतीय बालबालिकाले अमेरिकामा जन्मेका कारण नागरिकता पाएका छन् ।

प्यू रिसर्चअनुसार २०१६ मा अमेरिकामा लगभग २.५ लाख बालबालिकाहरू कागजातविहीन आप्रवासी आमाबाबुबाट जन्मिएका थिए । यो संख्या २००७ को तुलनामा ३६ प्रतिशत कम थियो ।

प्यू रिसर्चले पत्ता लगायो कि सन् २०२२ सम्ममा यो संख्या बढेर १२ लाख पुग्नेछ ।

ती बच्चाहरूले पछि आफ्नै बच्चाहरू जन्माउन सक्ने भएकाले जन्मको आधारमा नागरिकता हटाउनाले संयुक्त राज्य अमेरिकामा कागजात नभएका आप्रवासीहरूको संख्या २०५० सम्ममा लगभग ४७ लाख पुग्न सक्ने माइग्रेसन पोलिसी इन्स्टिच्युटले पत्ता लगाएको छ ।