ट्रम्प र भान्स सत्तामा आउने सम्भावनाबाट डराउने देशहरू

काठमाडौं । डोनाल्ड ट्रम्प फेरि अमेरिकाको राष्ट्रपति बने भने युरोपमा कस्तो असर पर्ला ? युरोपेली नेता र कूटनीतिज्ञहरू अमेरिकामा सम्भावित शक्ति परिवर्तनको सन्दर्भमा यो चुनौती सामना गर्न तयारी गरिरहेका छन् ।

ट्रम्पले ओहायोका सिनेटर जेडी भान्सलाई उपराष्ट्रपतिका लागि छान्दा राष्ट्रपति बनेपछि ट्रम्पको अडान कस्तो रहन्छ भन्ने स्पष्ट सन्देश युरोपलाई पठाइसकेका छन् ।

युक्रेनमा रूसी आक्रमण, सुरक्षा चिन्ता र व्यापारिक मुद्दाहरू युरोपका लागि महत्त्वपूर्ण छन् । यी विषयहरूमा ट्रम्प राष्ट्रपति भएपछि के हुन्छ भन्ने युरोपको मुख्य चासो हो ।

भान्स युक्रेनलाई दिइने आर्थिक सहायताको आलोचनाका लागि परिचित छन् । यस वर्षको म्युनिख सुरक्षा सम्मेलनमा उनले अमेरिकाले पूर्वी एसियामा आफ्नो ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्ने कुरा युरोपले बुझ्नुपर्ने बताए ।

उनले भनेका थिए, ‘अमेरिकाको सुरक्षा नीतिले युरोपको सुरक्षा कमजोर भएको छ ।’

जर्मन चान्सलर ओलाफ स्कोल्ट्जको पार्टीका वरिष्ठ सिनेटर र जर्मन संसद्‌मा सोशल डेमोक्र्याटका विदेश नीति प्रमुख निल्स स्मिडले भने, ‘रिपब्लिकन सरकार बनेपछि पनि अमेरिका नेटोमा रहने कुरामा विश्वस्त छौं ।’

भलै, भान्सले चाहे पनि थप पृथक अडान लिने मुडमा ट्रम्प छैनन् । यद्यपि स्मिडले ट्रम्प नेतृत्वको सरकारको कार्यकालमा नयाँ ‘व्यापार युद्ध’ सुरु हुने चेतावनी दिएका छन् ।

ट्रम्पदेखि युरोप किन डराउँछ ?

इयूका एक वरिष्ठ कूटनीतिज्ञ ट्रम्प चार वर्ष राष्ट्रपति बनिसकेको तर, उनको समयमा कोही पनि निर्दोष रहन नसकेको बताउँछन् ।

ती कूटनीतिज्ञले भने, ‘ट्रम्प फेरि सत्तामा आए भने यसको अर्थ के हुन्छ भन्ने हामीले बुझेका छौं । उपराष्ट्रपतिको रूपमा उहाँसँग को-को छ भन्ने कुराले फरक पार्दैन ।’

उनले युरोपेली युनियनलाई आँधीको लागि तयारी गरिरहेको डुङ्गासँग तुलना गर्दै नाम न छाप्ने सर्तमा भने, ‘उनी(ट्रम्प)हरूले जस्तोसुकै कदम चाले पनि भविष्यमा उनीहरूका लागि अवस्था कठिन हुने छ ।’

पछिल्लो दुई वर्षदेखि युद्धको पीडा भोग्दै आएको युक्रेनको सबैभन्दा ठूलो सहयोगी अमेरिका हो । युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले यस हप्ता भनेका थिए, ‘म ट्रम्पको राष्ट्रपति बन्ने कुरामा डराउँदिन, मलाई आशा छ कि हामी सँगै काम गर्नेछौं ।’

जेलेन्स्कीले पनि रिपब्लिकन पार्टीका अधिकांश नेताहरूले युक्रेन र यसका नागरिकहरूलाई समर्थन गर्ने विश्वास व्यक्त गरेका छन् ।

पूर्व बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसन युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्की र अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पका साझा साथी हुन् । जोनसनले युक्रेनको लागि आर्थिक सहायतालाई समर्थन गर्दछन् ।

हालै जोनसनले रिपब्लिकन पार्टीको राष्ट्रिय सम्मेलनमा पूर्व राष्ट्रपति ट्रम्पलाई भेटेका थिए । बैठकपछि उनले सामाजिक सञ्जाल एक्समा लेखेका थिए, ‘ट्रम्पले त्यो देशलाई समर्थन गर्न र गणतन्त्रको रक्षा गर्न कडा र निर्णायक निर्णयहरू लिनेछन् भन्नेमा कुनै शंका छैन ।’

तर, यदि यो भावना साँचो हो भने, यो आवश्यक रूपमा भान्समा लागू हुँदैन । युक्रेनविरूद्ध रूसको सैन्य अभियान सुरु हुनुभन्दा केहीदिन अघि भ्यान्सले पोडकास्टमा भनेका थिए, ‘युक्रेनमा के हुन्छ भन्ने कुराको वास्ता छैन ।’

युक्रेनलाई दिएको ६० अर्ब अमेरिकी डलरको सैन्य सहायता प्याकेजमा ढिलाइमा भान्सले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए ।

युक्रेनमा ट्रम्पको अडान के होला ?

‘उनीहरूलाई मनाउन प्रयास गर्नु हाम्रो लागि महत्त्वपूर्ण छ,’ किभमा रहेको थिंक ट्याङ्क इन्स्टिच्युट अफ वर्ल्ड पोलिसीका कार्यकारी निर्देशक येभेन महदा भन्छन् ।

उनी भन्छन्, ‘ट्रम्पको सरकार इराक युद्धमा संलग्न थियो । हामी ट्रम्पलाई युक्रेन भ्रमण गर्न निम्तो दिन सक्छौँ, ताकि त्यहाँ के भइरहेको छ र अमेरिकाले दिएको आर्थिक सहयोगलाई कसरी प्रयोग भइरहेको छ ।’

युक्रेनका लागि प्रश्न यो हुनेछ कि यसले अमेरिकाको नयाँ राष्ट्रपतिलाई कुन हदसम्म प्रभाव पार्न सक्छ । अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावका बेला ट्रम्पको अप्रत्याशित रवैया युक्रेनका लागि समस्या बन्न सक्ने कुरामा महदा सहमत छन् ।

युरोपेली संघमा ट्रम्प र भान्स जोडीको सबैभन्दा प्रखर समर्थक हंगेरीका प्रधानमन्त्री भिक्टर ओर्बान हुन् ।

ओर्बानले भर्खरै युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्की र रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनलाई भेटेका थिए, त्यसपछि उनले अमेरिकामा ट्रम्पलाई भेटे । ओर्बानको पुटिनसँग पनि गहिरो सम्बन्ध छ ।

ईयूका नेताहरूलाई लेखिएको पत्रमा ओर्बानले ट्रम्पले राष्ट्रपतिको चुनाव जित्ने हो भने आफूले छिट्टै रूस र युक्रेनबीच शान्ति वार्ताको माग गर्ने बताएका थिए । ओर्बानले आफ्नो पत्रमा लेखेका छन्, ‘यसका लागि विस्तृत र ठोस योजना छ ।’

जेलेन्स्कीले यसै हप्ता भनेका थिए, ‘रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले पनि यसै वर्ष नोभेम्बरमा हुने सम्भावित शान्ति सम्मेलनमा भाग लिनुपर्छ ।’ उनले नोभेम्बरमा ‘पूर्ण योजना तयार’ हुने वाचा गरे । तर, उनले आफूमाथि पश्चिमा मुलुकबाट कुनै किसिमको दबाब नआएको पनि स्पष्ट पारे ।

भर्खरै ओर्बानले तथाकथित ‘शान्ति मिसन’को एक भागको रूपमा रूस र चीनको भ्रमण गरेका थिए । त्यसपछि उनीमाथि युरोपेली परिषद्को छ महिनाको अध्यक्षताको दुरूपयोग गरेको आरोप लगाइएको थियो ।

ओर्बानको कार्यलाई ध्यानमा राख्दै युरोपेली आयोगका अधिकारीहरूलाई हंगेरीमा हुने बैठकहरूमा उपस्थित नहुन भनिएको छ ।

यस वर्षको जुलाई १ मा हंगेरीले युरोपेली परिषद्को छ महिनाको अध्यक्षता पाएको छ । त्यसयता ओर्बानले युक्रेन, रूस, अजरबैजान, चीन र अमेरिकाको भ्रमण गरिसकेका छन् । उनले यसलाई ‘शान्ति अभियान’का लागि विश्व भ्रमण भनेका छन् ।

व्यापारको भविष्यको बारेमा चिन्ता

ट्रम्पको कार्यकालमा अमेरिकाले युरोपेली संघबाट स्टिल र आल्मुनियमको आयातमा आयात कर लगाएको थियो । तर, उनीपछि सत्तामा आएको जो बाइडेनको प्रशासनले यी आयात करमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो ।

ट्रम्पले सत्तामा आए सबै प्रकारका आयातमा १० प्रतिशत कर लगाउने प्रस्ताव गरेका छन् । व्यापारलाई लिएर अमेरिकासँगको नयाँ आर्थिक द्वन्द्वको सम्भावनालाई युरोपका अधिकांश देशहरूमा नराम्रो र विनाशकारी नतिजाको रूपमा पनि हेरिनेछ ।

जर्मन संसद्‌मा सोसल डेमोक्र्याटका विदेश नीति प्रमुख निल्स स्मिड भन्छन्, ‘एउटा कुरा हामीलाई निश्चित रूपमा थाहा छ कि ईयूमा दण्डात्मक करहरू लगाइनेछ र त्यसैले हामी अर्को चरणको व्यापार युद्धको लागि तयार हुनुपर्छ ।’

यस वर्षको सुरुमा भान्सले जर्मनीको सैन्य तयारीका लागि आलोचना गरेका थिए । उनको मनसाय जर्मनीको ‘आलोचना’ गर्नु थिएन । तर, हतियार उत्पादन गर्ने उद्योगको आधार पर्याप्त नभएको उनी बताउँछन् ।

भविष्यमा भान्सको कथनले युरोपको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र जर्मनीलाई युरोपेली सुरक्षा सुनिश्चित गर्न प्रमुख भूमिका खेल्न थप दबाब दिन सक्छ ।

सन् २०२२ फेब्रूअरीमा युक्रेनविरूद्ध रूसको ‘सैन्य अपरेशन’पछि जर्मन चान्सलर ओलाफले संसद्‌मा आफ्नो भाषणमा यसलाई इतिहास परिवर्तन गर्ने घटना भनेका थिए उनीमाथि युक्रेनलाई हतियार दिन हिचकिचाएको आरोप पनि लागेको छ ।

युक्रेन आक्रमणपछि संसद्‌मा दिएको सम्बोधनमा ओलाफले हतियार निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाउने बताएका थिए । उनले देशको रक्षा खर्च बढाउने र रूसबाट तेल र ग्यास खरिदमा प्रतिबन्ध लगाउने कुरा गरे ।

तर, जर्मनीका सहयोगीहरूले अमेरिकापछि युक्रेनलाई सैन्य सहायता उपलब्ध गराउने दोस्रो स्थानमा जर्मनी रहेको बताउँछन् ।

शीतयुद्धको अन्त्यपछि पहिलो पटक जर्मनीले छोटो अवधिको बजेटमार्फत् रक्षा बजेट खर्च गर्ने लक्ष्य दुई प्रतिशतमा पुग्न सफल भएको छ ।

जर्मन संसद्‌मा सोसल डेमोक्र्याटका विदेश नीति प्रमुख स्मिड भन्छन्, ‘मलाई लाग्छ हामी सही बाटोमा छौं । हामीले सेनालाई पुनर्निर्माण गर्नुपर्छ, जसमा विगत १५ देखि २० वर्षदेखि कुनै ध्यान दिइएको छैन ।’

तर, यी मामिलाहरूका पर्यवेक्षकहरू यो कुरामा सहमत छैनन् कि पर्दा पछाडि युरोपको तयारी गम्भीर वा पर्याप्त छ । अस्थिर युरोपेली महाद्वीपको भावी सुरक्षालाई सुदृढ गर्ने राजनीतिक इच्छाशक्ति भएका धेरै कम नेताहरू छन् ।

ओलाफको विदेश नीति मामिलामा आफ्नै संयमित दृष्टिकोण छ र यस मामिलामा नेतृत्व गर्न बेवास्ता गरेको छ । उनलाई राजनीतिक मामिलामा पनि कठिनाइ भइरहेको छ र आगामी वर्षको चुनावमा सत्ताबाट बाहिरिनु पर्ने सम्भावना छ ।

यसैक्रममा फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोँले अचानक चुनावको घोषणा गरी हालै देशमा संसदीय निर्वाचन गराएपछि उनी आफैं कमजोर स्थितिमा आएका छन् ।

निर्वाचनपछि मुलुकमा चरम दक्षिणपन्थीले अपेक्षा गरेअनुसारको नेतृत्व पाउन नसकेको र मुलुक अहिले राजनीतिक पक्षाघातको अवस्थाबाट गुज्रिरहेको छ ।

र, पोल्याण्डका राष्ट्रपति एन्ड्रेजेज डुडाले मंगलबार चेतावनी दिएका थिए, ‘यदि युक्रेनले रूसविरूद्धको युद्ध हार्यो भने पश्चिमसँग रूसको युद्धको सम्भावना उल्लेखनीय रूपमा बढ्नेछ । रूसी दानव पेशाले थप आक्रमण गर्न चाहन्छ र निरन्तर आक्रमण गर्न चाहन्छ ।’

–बीबीसीबाट