ट्रम्प र मस्कबीच दुस्मनी बढाउने ‘वान बिग ब्युटिफुल बिल’ के हो ?

काठमाडौं । डोनाल्ड ट्रम्पलाई दोस्रोपटक अमेरिकी राष्ट्रपतिमा निर्वाचित गराउन कुनै एक व्यक्तिको सबैभन्दा ठूलो भूमिका थियो भने, ती थिए धनाढ्य एलन मस्क । अमेरिकी सञ्चार माध्यमहरूका अनुसार राष्ट्रपतिय चुनावमा ट्रम्पको समर्थमा मस्कले २५० मिलियन डलरभन्दा धेरै खर्च गरेका थिए ।

ट्रम्प २०२४ को राष्टपति चुनावमा सहजै निर्वाचित भए, ह्वाइट हाउसमा कार्यभार सम्हाल्नुअघि नै एक विभागको घोषणा गरे– Department of Government Efficiency (DOGE)  (डज) । र, यसको नेतृत्व मस्कलाई दिइयो । चुनावमा भएको यो दोस्तीलाई ट्रम्पले आफ्नो प्रशासनमा महत्वपूर्ण स्थान दिए । यो विभागले सरकारी खर्च कटौतीको निर्णय लिन्थ्यो ।

याे विभाग बनेसँगै ट्रम्प र मस्कले संसारलाई चकित पार्ने निर्णयहरू लिन थाले । अमेरिकी विदेश नीतिको महत्त्वपूर्ण हिस्सा रहेको वैदेशिक सहयोग बन्द गरिदिए । अमेरिकी ब्युरोक्रेसीमा ठूलो संख्या कटौती गरे । मस्कले खर्च कटौतीका लागि धमाधम सिफारिस गर्ने, ट्रम्पले आँखा चिम्लेर लागू गर्थे ।

अमेरिकी प्रशासनमा मस्कको बढ्दो प्रभावका कारण उनलाई छायाँ राष्ट्रपति पनि भन्न थालियो । तर, यो दोस्ती एक वर्षभन्दा धेरै टिकेन । जुनको पहिलो हप्तामै ट्रम्प र मस्कबीच ‘सम्बन्ध बिच्छेद’ भयो । डजको प्रमुखबाट मस्क हटाइए ।

त्यसपछि सामाजिक सञ्जालमा ट्रम्प र मस्कबीच आरोपप्रत्यारोप चल्न थाल्यो । मस्कले ट्रम्पले ल्याएको एक कानुनलाई घृणित कानुन भनी आलोचना गरे । उनी त्यतिमा रोकिएनन्, किल द बिल अभियान नै चलाए ।

एकअर्काको प्रशंसा गरेर नथाक्ने तथा एकअर्कालाई अति विश्वास गर्ने यी दुई व्यक्तिबीच तनाव बढेर दुस्मनी हुनुको कारण हो– ट्रम्प प्रशासनले ल्याएको एक कानुन । जसलाई One Big Beautiful Bill भनिन्छ । यो कानुनले मस्कको व्यवसायिक लक्ष्यमा सिधै नकारात्मक असर गर्छ ।

यो कानुन के हो ?

One Big Beautiful Bill (OBBBA) एक विशाल अमेरिकी विधेयक हो, जसलाई डोनाल्ड ट्रम्पले आफ्नो दोस्रो कार्यकालको मुख्य एजेन्डाको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन् । यो विधेयकले कर कटौती, रक्षा खर्चमा वृद्धि, सीमा सुरक्षा, आप्रवासन नीतिहरू, र $4 ट्रिलियनको ऋण सीमा (debt ceiling) वृद्धिलाई समेट्छ । यसको आधिकारिक नाम One Big Beautiful Bill Act of 2025 हो र यो १,००० पृष्ठभन्दा लामो छ ।

विधेयकका मुख्य बुँदाहरू:

कर कटौती: ट्रम्पको २०१७ को कर कटौतीलाई विस्तार र स्थायी बनाउने, जस्तै टिप्स र ओभरटाइममा कर नलाग्ने नीति ।

रक्षा र सीमा सुरक्षा: $१५० बिलियन रक्षा खर्च र $३५० बिलियन सीमा सुरक्षा र आप्रवासन प्रवर्तनका लागि ।

ऋण सीमा: सरकारी खर्चका लागि $४ ट्रिलियनसम्म ऋण लिन अनुमति, जसले राष्ट्रिय ऋणलाई थप बढाउँछ ।

कटौतीहरू: मेडिकेड र खाद्य सहायता (SNAP) जस्ता सामाजिक कार्यक्रमहरूमा कटौती, साथै इलेक्ट्रिक वाहन (EV) र हरित ऊर्जा कर क्रेडिटहरू खारेज ।

मस्क र ट्रम्पबीच तनावको कारण:

एलन मस्क, जो ट्रम्पको २०२४ को चुनावमा प्रमुख वित्तीय समर्थक थिए ($२५० मिलियनभन्दा बढी सहयोग), र ट्रम्प प्रशासनको Department of Government Efficiency (DOGE) का प्रमुख थिए, उनले यो विधेयकलाई कडा आलोचना गरे । मस्कले यसलाई ‘disgusting abomination’ भन्दै यसले अमेरिकी बजेट घाटालाई $२.५ ट्रिलियनदेखि $५ ट्रिलियनसम्म बढाउने र ‘crushingly unsustainable debt’ निम्त्याउने चेतावनी दिए । यसले मस्क र ट्रम्पबीच तनाव बढायो ।

बजेट घाटा र DOGE को लक्ष्यसँग विरोधाभास:

मस्कले DOGE मार्फत सरकारी खर्चमा $१ ट्रिलियन कटौती गर्ने लक्ष्य राखेका थिए । तर, यो विधेयकले ठूलो खर्च र ऋण सीमा वृद्धि गर्छ, जसले मस्कको खर्च कटौतीको प्रयासलाई कमजोर बनाउँछ । मस्कले CBS मा भनेका छन्, ‘यो विधेयकले DOGE को कामलाई undermines गर्छ ।’

इलेक्ट्रिक वाहन (EV) कर क्रेडिट खारेज:

विधेयकले इलेक्ट्रिक वाहनका लागि $७,५०० र प्रयोग गरिएका EV का लागि $४,००० को कर क्रेडिट हटाउँछ, जुन मस्कको कम्पनी टेस्लाका लागि प्रत्यक्ष हानिकारक छ । टेस्लाको बिक्री पहिलेदेखि नै घटिरहेको छ, र यो कदमले उसको व्यापारलाई थप असर गर्छ । हाउस स्पीकर माइक जोन्सनले यो नीतिले टेस्लालाई असर गर्ने स्वीकारेका छन्, तर उनले सरकारले EV लाई सब्सिडी दिन नहुने बताए ।

वैयक्तिक र नीतिगत मतभेद:

मस्कले विधेयकलाई ‘pork-filled’ र ‘fiscal suicide’ भन्दै सामाजिक सञ्जाल एक्समा आक्रामक रूपमा आलोचना गरे, जसले ट्रम्पको टोलीलाई अप्रत्यासित रूपमा चकित बनायो । उनले ‘KILL the BILL’ अभियान चलाए र समर्थक सांसदहरूलाई २०२६ मा ‘fire’ गर्ने धम्की दिए ।

ट्रम्पले मस्कको आलोचनालाई खारेज गर्दै भने, ‘एलनले यो विधेयकको बारेमा सबै कुरा जान्दथे र उनलाई कुनै समस्या थिएन ।’ तर, EV क्रेडिट हटाएपछि मस्क रिसाए । ट्रम्पले मस्कको सरकारी ठेक्का (जस्तै SpaceX को) कटौती गर्ने धम्की पनि दिए, जसले तनावलाई व्यक्तिगत बनायो ।

मस्कको सहयोगी ज्यारेड इसाकम्यानको NASA प्रशासकको मनोनयन ट्रम्पले फिर्ता लिए, जसलाई मस्कले अपमानको रूपमा लिए ।

राजनीतिक र सार्वजनिक दबाब

मस्कको आलोचनाले रिपब्लिकन पार्टीभित्रै फिस्कल हक (बजेट कटौतीका समर्थक) सांसदहरू, जस्तै रान्ड पोल र थोमस म्यासी, लाई बल दियो, जसले विधेयकको खर्च र ऋण वृद्धिको विरोध गरे । यसले ट्रम्पलाई सिनेटमा विधेयक पारित गर्न कठिन बनायो । डेमोक्रेटहरूले पनि मस्कको आलोचनालाई समर्थन गरे, जसले विधेयकविरुद्ध माहोल बनायो ।

मस्कको सार्वजनिक छवि र व्यापारमा असर

मस्कले DOGE मा गरेको कामले उनको र टेस्लाको छविलाई हानि पुर्‍यायो । टेस्लाको सेयर १३% ले घट्यो, र मस्कको राजनीतिक सक्रियताले बिक्रीमा ह्रास र विरोध निम्त्यायो । उनले आफूलाई राजनीतिबाट टाढा राख्दै टेस्ला र SpaceX मा फर्कने निर्णय गरे, तर यो विधेयकले उनको व्यापारिक हितलाई असर गर्‍यो ।

तनावको परिणाम

सामाजिक सञ्जालमा युद्ध: मस्कले ट्रम्पविरुद्ध X मा तीखा पोस्टहरू गरे, जस्तै ट्रम्पको जेफ्री एप्स्टिनसँगको सम्बन्ध र उनको सम्भावित महाभियोगको समर्थन । ट्रम्पले पनि मस्कलाई ‘नकृतज्ञ’ भन्दै जवाफ दिए, र उनले मस्कको ठेक्का कटौती गर्न सकिने संकेत गरे ।

पार्टीभित्र विभाजन: मस्कको प्रभावले रिपब्लिकन सिनेटरहरूमा दबाब बढायो, जसले विधेयकलाई संशोधन गर्न वा अस्वीकार गर्न सक्छ । सिनेटमा ट्रम्पको ५३-सिटको बहुमत कमजोर छ । रऽ मस्कको आलोचनाले फिस्कल हकहरूलाई उत्साहित बनाएको छ ।

मस्कको बाहिर निस्कने रणनीति: मस्कले आफूलाई ट्रम्प प्रशासनबाट अलग गर्दै आफ्नो कम्पनीहरूमा फर्कने निर्णय गरे । उनले भने, ‘मैले पर्याप्त गरें ।’ उनले अब राजनीतिक खर्च कम गर्ने बताए ।

बिभिन्न एजेन्सीहरूको सहयोगमा