काठमाडौं । नोबेल पुरस्कार विजेता तथा अर्थशास्त्री मोहम्मद युनुसले बंगलादेशको अन्तरिम सरकारको प्रमुखका रूपमा शपथ खाएका छन् ।

राजधानी ढाकास्थित राष्ट्रपति कार्यालय बंगभवनमा बिहीबार राति आयोजित समारोहका बीच युनुसलाई राष्ट्रपति मोहम्मद शहाबुद्दिनले अन्तरिम सरकार प्रमुखको शपथ खुवाएका हुन् ।

युनुससँगै अन्तरिम सरकारका सदस्यहरूले पनि शपथ खाएका छन् । अन्तरिम सरकारमा १६ सदस्य छन् । जसमध्ये नहिद इस्लाम र आसिफ महमुदसमेत छन् । उनीहरू प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई पदच्युत गर्ने विद्यार्थी आन्दोलनको नेतृत्वकर्ता हुन् ।

को-को छन् टीम युनुसमा ?

मोहम्मद युनुस

युनुसको जन्म २८ जुन १९४० मा भएको थियो । युनुस बंगलादेशका सामाजिक उद्यमी, बैंकर, अर्थशास्त्री र सामाजिक नेता हुन् । गरिबी उन्मूलनका लागि गरेको विशेष प्रयासका लागि सन् २००६ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार पाएका थिए । गरिबी निवारणमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याएको भन्दै उनलाई यो पुरस्कार दिइएको थियो ।

युनुसले सन् १९८३ मा ग्रामीण बैंक स्थापना गरेका थिए । यसले गरिबहरूलाई स-साना ऋण उपलब्ध गराउँथ्यो । ग्रामीण बैंकमार्फत लघु कर्जाको लागि बंगलादेशले विश्वभर नै व्यापक प्रशंसा पाएको छ । यसले ठूलो सङ्ख्यामा मानिसहरूको जीवनस्तर उकास्न सफल भयो ।

सन् २००९ मा युनुस यूनाइटेड स्टेट्स प्रेसिडेन्शियल मेडल अफ फ्रिडमले सम्मानित भएका थिए । सन् २०१० मा उनले कंग्रेशनल गोल्ड मेडल पनि पाए । यसबाहेक पनि उनले अन्य कयौँ अवार्ड प्राप्त गरेका छन् ।

युनुसले सन् १९६१ देखि सन् १९६५ को बीचमा बंगलादेशको चटगाउँ विश्वविद्यालयमा अर्थशास्त्रको अध्ययन गरेका थिए । उनले वेन्डरबिल्ट विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा पीएचडी गरे । बंगलादेशमा उनले ग्रामीण बैंक स्थापना गरे अनि लघु ऋण कार्यक्रम सुरू गरे ।

सन् २००७ को फेब्रूअरी १८ मा युनुसले नागरिक शक्ति नामक राजनीतिक पार्टी खोले । उनलाई बंगलादेशको एक अदालतले यसै वर्ष श्रम कानून उल्लङ्घनको आरोपमा छ महिनाको जेल सजाय सुनाएको थियो । तर, मार्चमा उनलाई जमानत दिइयो ।

डा. सालेहुद्दीन अहमद

अहमदको जन्म पुरानो ढाकाको अहमद ब्राह्मणबारियास्थित नबीनगर उपजिल्लामा रहेको एक परिवार भएको हो । उनी बंगलादेश बैंकका पूर्व गभर्नर हुन् र हाल र्ब्याक विजनेस स्कूलमा प्राध्यापक छन् ।

उनले सन् १९६३ मा ढाका कलेजिएट स्कूलमा आफ्नो स्कूली शिक्षा पूरा गरे । सन् १९६९ मा ढाका विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा स्नातकोत्तर डिग्री हासिल गरे ।

सन् १९७४ मा उनी क्यानडाको म्याकमास्टर विश्वविद्यालयमा अर्को स्नातकोत्तर पाठ्यक्रमका लागि भर्ना भए, जहाँबाट उनले चार वर्षपछि पीएचडी डिग्री हासिल गरे ।

अहमदले सन् १९७० मा ढाका विश्वविद्यालयमा अर्थशास्त्रमा व्याख्याताको रूपमा एकेडेमियामा आफ्नो क्यारियर सुरु गरे । पछि उनी पाकिस्तानको पूर्व सिभिल सेवामा सामेल भए र बंगलादेश सरकारभित्र विभिन्न प्रशासनिक भूमिकाहरूमा समेत सेवा गरे ।

उनको क्यारियरले ढाकामा मुख्यालय रहेको अन्तर-सरकारी संस्था, एशिया र प्यासिफिकका लागि एकीकृत ग्रामीण विकास केन्द्रमा महत्त्वपूर्ण योगदानहरू गरेको छ ।

अहमदले सन् २००५ मे १ देखि सन् २००९ अप्रिल ३० सम्म केन्द्रीय बैंकको गभर्नरको रूपमा सेवा गरे ।

उनले पल्ली कर्मा सहायक फाउन्डेसनको प्रबन्ध निर्देशक र बंगलादेश एकेडेमी फर रूरल डेभलपमेन्ट, कुमिल्ला र प्रधानमन्त्री कार्यालय अन्तर्गतको एनजीओ अफेयर्स ब्यूरोको महानिर्देशकको रूपमा पनि काम गरे ।

एएफ हसन आरिफ

आरिफ सर्वोच्च अदालतका वरिष्ठ अधिवक्ता हुन्, जसले सन् १९७० देखि बंगलादेशमा कानूनको अभ्यास गर्दै आएका छन् ।

सन् २००१ अक्टोबरदेखि २००५ अप्रिलसम्म उनले बिएनपी र जमातको नेतृत्वमा चार दलीय गठबन्धन सरकारअन्तर्गत महान्यायाधिवक्ताको रूपमा काम गरे ।

सन् २००८ को जनवरीदेखि २००९ जनवरीसम्म उनले कार्यवाहक सरकारको कानुनी सल्लाहकारको रूपमा काम गरे ।

हसन आरिफले सन् १९६७ मा भारतको पश्चिम बंगालको कलकत्ता उच्च अदालतबाट आफ्नो करियर सुरु गरेका थिए । त्यसपछि सन् १९७० मा ढाका गएर उच्च अदालतमा वकिलको रूपमा काम गर्न थाले ।

हसन आरिफ आईसीसी इन्टरनेशनल कोर्ट अफ आर्बिट्रेसनका कोर्ट सदस्य हुन् ।

उनले यसअघि बंगलादेश सरकारको सडक तथा राजमार्ग विभाग, चटगाउँ बन्दरगाह प्राधिकरण, मोङ्ला बन्दरगाह प्राधिकरण, सेक्युरिटी एक्सचेन्ज कमिसन, बंगलादेश बैंक, क्यापिटल डेभलपमेन्ट अथोरिटी, चटगाउँ विकास प्राधिकरण, चटगाउँमा सल्लाहकारको रूपमा काम गरिसकेका छन् ।

स्टक एक्सचेन्ज, विश्वविद्यालय अनुदान आयोग (UGC), रोबी एक्जिएटा लिमिटेड, र ग्रामीण फोन बंगलादेशमा पनि उनको अनुभव छ । उनी हाल ढाकेश्वरी राष्ट्रिय मन्दिर परिसरका सल्लाहकार छन् ।

ब्रिगेडियर जनरल (सेवानिवृत्त) एम सखावत हुसेन

हुसेन पूर्व निर्वाचन आयुक्त र बंगलादेश सेनाका सेवानिवृत्त ब्रिगेडियर जनरल हुन् ।

उनले सन् १९७९ मा ढाकाको मिरपुरस्थित डिफेन्स सर्भिस कमाण्ड एण्ड स्टाफ कलेजबाट स्नातक गरेका थिए । उनले सन् १९८१-१९८२ सम्म संयुक्त राज्यको आर्मी कमाण्ड एण्ड जनरल स्टाफ कलेजमा अध्ययन गरे ।

उनले काइद-ए-आजम विश्वविद्यालय, इस्लामाबादबाट रणनीतिक अध्ययनमा स्नातकोत्तर डिग्री प्राप्त गरे । उनी नेशनल डिफेन्स कलेज, पाकिस्तानका पूर्वछात्र हुन् ।

सखावत सन् १९६६ मा पाकिस्तान मिलिटरी एकेडेमी, काकुलबाट पाकिस्तानी सेनामा भर्ती भएका थिए । देशको स्वतन्त्रतापछि सन् १९७२ मा उनी बंगलादेश सेनामा भर्ना भए ।

उनी सन् २००७ मा एटीएम शमसुल हुदाको नेतृत्वमा रहेको निर्वाचन आयोगमा आयुक्तका रूपमा नियुक्त भएका थिए र सन् २०१२ सम्म काम गरे ।

२६ वटा पुस्तकका लेखक सखावतले सैन्य सञ्चालन निर्देशनालयमा लेफ्टिनेन्ट कर्णेलको रूपमा काम गरेका थिए ।

सेवानिवृत्ति पछि उनी राष्ट्रिय सुरक्षा र रक्षामा एक व्यक्तिगत अनुसन्धानकर्ता एक स्तम्भकार र सुरक्षा विश्लेषक बने । उनी सरकारी स्वामित्वको सोनाली बैंकको सञ्चालक समितिमा थिए ।

हाल उनी नर्थ साउथ युनिभर्सिटीको साउथ एसियन इन्स्टिच्युट अफ पोलिसी एण्ड गभर्नेन्समा मानार्थ अनुसन्धानकर्ता छन् ।

एम तौहिद हुसेन

७० वर्षीय मोहम्मद तौहिद हुसेन बंगलादेशका पूर्व विदेश सचिव हुन् । सन् १९५५ फेब्रूअरी १ मा जन्मेका हुसेनले ढाका विश्वविद्यालयबाट इतिहासमा स्नातकोत्तर गरे ।

उनी सन् १९८१ मा बंगलादेश विदेश सेवामा भर्ना भएका थिए । सन् १९९९ जनवरीदेखि सन् २००० फेब्रूअरीसम्म उनले विदेश सेवा एकेडेमी को प्रिन्सिपल रूपमा सेवा गरे ।

हुसेन सन् २००१ देखि २००५ सम्म कोलकातामा बंगलादेशका उप-उच्चायुक्त थिए र सन् २००६ देखि २००९ सम्म बंगलादेशको विदेश सचिवका रूपमा काम गरे । सन् २०१२ जुनमा हुसेनलाई दक्षिण अफ्रिकामा बंगलादेशको उच्चायुक्त नियुक्त गरियो ।

तौहिद हुसेन सञ्चारमाध्यममा अन्तर्राष्ट्रिय मामिलामा नियमित टिप्पणीकार हुन् र डेली स्टार, प्रथम आलो र अन्य समाचार आउटलेटका लागि स्तम्भ लेख्छन् ।

उनी क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका अनुसन्धानकर्ता पनि हुन् । सन् २०२२ मा उनले देशको स्वतन्त्रताको ५०औं वर्षगाँठमा “जर्मनी र युरोपेली सङ्घसँग बंगलादेशको सम्बन्धमा सम्भावना र चुनौतीहरू” मा एउटा पेपर लेखेका थिए ।

फरिदा अख्तर

फरिदा अख्तर एक प्रख्यात अधिकारकर्मी हुन्, जसले सन् १९८० को दशकदेखि महिला अधिकारका लागि आवाज उठाइरहेकी छिन् । जैविक विविधतामा आधारित पारिस्थितिक कृषिको अधिवक्ता उनले यस क्षेत्रमा व्यापक अनुसन्धान गरिसकेकी छिन् ।

उनी UBINIG (विकास वैकल्पिकका लागि नीति अनुसन्धान)- सामाजिक, आर्थिक, राजनीतिक र सांस्कृतिक रूपान्तरणका लागि जनआन्दोलनलाई समर्थन गर्न कार्यकर्ताहरूको समूहले सन् १९८४ मा गठन गरेको नीति र कार्य अनुसन्धान संस्थाकी कार्यकारी निर्देशक हुन् ।

फरीदा नारिग्रन्थ प्रवर्तना नामक पुस्तक पसल र महिलाहरूको प्रकाशन गृहकी अध्यक्ष पनि हुन् ।

उनले सन् १९९५ मा दिनाजपुरमा १४ वर्षीया बालिका यास्मिन अख्तरको बंगलादेश प्रहरीका सदस्यहरूले गरेको बलात्कार र हत्याको कडा विरोध गरेकी थिइन्, जुन अपराधले व्यापक प्रदर्शनहरू निम्त्याएको थियो ।

फरिदा संसद्‌मा आरक्षित सिटमा प्रत्यक्ष निर्वाचनका लागि एक धर्मयुद्ध पनि हुन् । सन् १९५३ मा चट्टोग्राममा जन्मेकी उनले चटगाउँ विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा स्नातक गरेकी छन् । उनले लेखक, स्तम्भकार र कवि फरहाद मजहरसँग विवाह गरिन् ।

फरिदा आफैंले धेरै पुस्तकहरू लेखेकी छिन्, जसमा रेजिस्टिङ नोर्प्लान्ट: वुमेन्स स्ट्रगल इन बंगलादेश अगेन्स्ट फोर्सियन र हिंसा; Violence; Depopulating Bangladesh छन् ।

शर्मीन मुर्शिद

शर्मीन मुर्शिद एक प्रख्यात चुनाव विशेषज्ञ र चुनावको अनुगमन गर्ने संस्था “ब्रोटी”का प्रमुख कार्यकारी अधिकृत हुन् ।

उनले लामो समयदेखि स्वतन्त्र र निष्पक्ष निर्वाचनका साथै खुला लोकतन्त्र र देशमा लोकतान्त्रिक संस्थाको सुदृढीकरणका लागि वकालत गर्दै आएकी छन् ।

शर्मीन एक शिक्षाविद्, कूटनीतिज्ञ र बुद्धिजीवी खान सरवर मुर्शिदकी छोरी हुन् । साथै ढाका विश्वविद्यालयका प्रख्यात शिक्षक पनि हुन् । शर्मीनकी आमा नुरजहाँ मुर्शिद पत्रकार, शिक्षक र सामाजिक कार्यकर्ता थिइन् ।

शर्मीन सांस्कृतिक केन्द्र उत्तरसुरीकी महासचिव पनि हुन् ।

सन् १९७१ को मुक्ति संग्रामको समयमा उनी “बंगलादेश मुक्ति सङ्ग्रामी शिल्पी सङ्घसंस्था”की सदस्य थिइन्, जो शरणार्थी शिविर र विभिन्न मुक्त क्षेत्रहरू (मुक्त आँचल पनि भनिन्छ) घुम्ने र देशभक्ति गीतहरू प्रस्तुत गर्ने, कठपुतलीको व्यवस्था गर्ने सांस्कृतिक समूह थियो ।

स्वतन्त्रता सेनानीहरूलाई उत्प्रेरित गर्न र युद्ध प्रभावित मानिसहरूको मनोबल उचाल्न कार्यक्रमहरू र स्टेज ड्रामाहरू गर्दथ्यो उक्त समूहले । पछि सन् १९९५ मा ‘मुक्ति गान’ नामक एक प्रसिद्ध वृत्तचित्र टोलीको काममा बनाइएको थियो ।

सैयदा रिजवाना हसन

सैयदा रिजवाना हसन सर्वोच्च अदालतका वकिल र बंगलादेश पर्यावरण वकील सङ्घ (BELA) का प्रमुख कार्यकारी हुन् । रिजवाना देशको वातावरणीय मुद्दामा आवाज उठाउँदै आएकी छिन् ।

उनी पर्यावरणीय न्यायको लागि उनको अभियानको लागि एसियाको नोबेल पुरस्कार मानिने रेमन म्यागसेसे पुरस्कार प्राप्तकर्ता हुन् । उनलाई टाइम म्यागजिनले विश्वका ४० वातावरणीय नायकमध्ये एकको नाम पनि दिइएको छ ।

रिजवाना आरडीआरएसकी अध्यक्ष पनि हुन् । यो उत्तरपश्चिम बंगलादेशमा युद्ध प्रभावित मानिसहरूलाई राहत, पुनर्स्थापना र विकास सहायता प्रदान गर्न सन् १९७२ फेब्रूअरीमा जेनेभा-आधारित लुथरन विश्व महासङ्घ/विश्व सेवा विभाग (LWF/DWS) को बंगलादेश क्षेत्र कार्यक्रमको रूपमा स्थापित भएको थियो ।

उनले FIVDB, निजेरा कोरी, भूमि सुधार र विकास सङ्घ (ALRD), Gonoshashaya Kendra (GK), NGOB प्लेटफर्म, र बंगलादेश ग्रामीण विकास समिति (BRAC) लगायत अन्य धेरै गैरसरकारी संस्थाहरूको बोर्डमा सेवा गरेकी छन् ।

सन् १९६८ जनवरी १५ मा जन्मेकी रिजवानाले सन् १९९३ मा बेलाबाट आफ्नो करियर सुरु गरेकी थिइन् । उनले ढाका विश्वविद्यालयबाट कानूनमा सम्मान र स्नातकोत्तर उपाधि हासिल गरेकी छन् ।

नुरजहान बेगम

नुरजहान बेगम चटगाउँ जिल्लाको जोबरा गाउँमा सन् १९७६ मा ग्रामीण बैंकको स्थापना हुँदा मुहम्मद युनुसका प्रारम्भिक सहयोगी हुन् ।

चटगाउँ युनिभर्सिटीकी विद्यार्थी नुरजहानले ग्रामीण महिलाहरूलाई बैंकको प्रारम्भिक र सबैभन्दा चुनौतीपूर्ण दिनहरूमा ग्रामीण बैंकका तल्लो तहका समूहहरूमा गरीब ग्रामीण महिलाहरूलाई सङ्गठित गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेकी थिइन्, जब ग्रामीण महिलाहरूलाई घर बाहिर निस्कन र गैर-आफन्त पुरूषहरूसँग कुरा गर्न र संस्थाबाट ऋण लिन अनुमति थिएन ।

उनले ग्रामीण बैंकको चटगाउँ, टङ्गाइल, रंगपुर र पटुआखालीमा कार्यक्रम अधिकृत र एक दशकभन्दा बढी समय प्रशिक्षण तथा अन्तर्राष्ट्रिय कार्यक्रमको महाप्रबन्धकको रूपमा काम गरिन् । उनले ग्रामीण बैंकको केन्द्रीय प्रशिक्षण संस्थानको प्रिन्सिपलको रूपमा पनि काम गरिन् ।

उनले नोबेल पुरस्कार विजेता संस्थाको उपप्रबन्ध निर्देशकको रूपमा काम गरिन् र युनुस सन् २०११ मा सेवानिवृत्त भएपछि उनी कार्यवाहक एमडी भइन् ।

उनले ग्रामीण शिक्षाको मानार्थ एमडी र ग्रामीण छाता अन्तर्गत विभिन्न कम्पनीको निर्देशकको रूपमा काम गरिसकेकी छिन् ।

नुरजहाँलाई ग्रामीण फाउन्डेसनले सुसान एम डेभिस लाइफटाइम अचिभमेन्ट अवार्ड २००८, वर्ल्ड समिट मिलेनियम डेभलपमेन्ट गोल्स अवार्ड २००९ र भिजन अवार्ड २००९ प्रदान गरेको छ ।

डा. आसिफ नजरूल

आसिफ नजरूल ढाका विश्वविद्यालयको कानून विभागका प्रमुख हुन् ।

सन् १९६६ मा मोहम्मद नजरूल इस्लामको रूपमा जन्मेका नजरूलले ढाका विश्वविद्यालयबाट एलएलबी (आँनर्स) र एलएलएम गरे । उनले सन् १९९९ मा स्कूल अफ ओरिएन्टल एन्ड अफ्रिकन स्टडीजबाट अन्तर्राष्ट्रिय कानूनमा पीएचडी गरेका छन् ।

सन् १९९१ मा ढाका विश्वविद्यालयमा भर्ना हुनुअघि उनी त्यतिबेलाको चर्चित समाचार साप्ताहिक विचित्रसँग काम गर्थे । उनले केही महिना सरकारी अधिकृत (मजिस्ट्रेट) भएर पनि काम गरे ।

नजरूल एक लोकप्रिय स्तम्भकार र मानव अधिकार रक्षक हुन् । उनले धेरै पुस्तकहरू सह-लेखन गरेका छन् भने प्रमुख जर्नल र पुस्तकहरूमा संवैधानिक र अन्तर्राष्ट्रिय कानुनी मुद्दाहरूमा अनुसन्धान पत्रहरू लेखेका छन् ।

उनी सन् २०११-१७ सम्म दक्षिण एसियाली मानव अधिकारको ब्यूरो सदस्य थिए । उनले बंगलादेशमा EU प्रतिनिधिमण्डल, UNDP, ADB, DANIDA, SIDA, CARE, TIB र अन्य संस्थाहरूमा सुशासन, न्यायमा पहुँच र मानवअधिकारका मुद्दाहरूमा सल्लाहकारको रूपमा काम गरेका छन् ।

नजरलले हालैको कोटा भेदभाव विरोधी विद्यार्थी आन्दोलनलाई सक्रिय रूपमा समर्थन गरे र प्रदर्शनकारीहरूको पक्षमा विभिन्न कार्यक्रमहरूमा भाग लिए ।

आदिलुर रहमान खान

आदिलुर रहमान खान सर्वोच्च अदालतका वकिल र बंगलादेशका प्रख्यात मानव अधिकार कार्यकर्ता हुन् । उनी देशमा हुने मानवअधिकार उल्लङ्घनको अनुगमन गर्ने अधिकार सङ्गठन अधिकारका सचिव पनि हुन् ।

आदिलुरले नागरिक समाजका अन्य सदस्यहरूसँग मिलेर सन् १९९४ मा अधिकारको स्थापना गरेका थिए ।

सन् २०१३ मे ५-६ मा राजधानीको मोतिझिलमा हेफाजत-ए-इस्लामको जुलुसमा भएको प्रहरी कारबाहीमा ‘विकृत रिपोर्ट र डक्ट तस्बिरहरू चलाएको’ कथित मुद्दामा उनी र उनका सहकर्मीलाई दुई वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो ।

सन् २०२२ मा सरकारले अधिकारको दर्ता खारेज गरेको थियो । खानले ढाका विश्वविद्यालयमा कानूनको अध्ययन गरेका थिए र लेफ्टिनेन्ट जनरल हुसेन मोहम्मद एरशाद विरूद्धको लोकतान्त्रिक आन्दोलनको हिस्सा थिए ।

उनी बीएनपी नेतृत्वको सरकारको पछिल्लो कार्यकालमा नायव महान्यायाधिवक्ता थिए ।

विधान रञ्जन रोय पोडर

विधान रञ्जन रोय पोद्दार ढाकास्थित नेशनल इन्स्टिच्युट अफ मेन्टल हेल्थ एण्ड हस्पिटलका पूर्व निर्देशक हुन् । मनोचिकित्सक विधान अहिले मयमनसिंहमा अभ्यास गर्छन् ।

उनको जन्म सन् १९६४ मा सुनमगञ्जमा भएको थियो । उनले सुनमगञ्ज सरकारी जुबली हाई स्कूलबाट एसएससी र ढाका कलेजबाट एचएससी पूरा गरे । उनले सर सलिमुल्लाह मेडिकल कलेजबाट एमबीबीएस डिग्री हासिल गरे ।

उनको जन्म सन् १९६४ मा सुनमगञ्जमा भएको थियो । उनले सुनमगञ्ज सरकारी जुबली हाई स्कूलबाट एसएससी र ढाका कलेजबाट एचएससी पूरा गरे । उनले सर सलिमुल्लाह मेडिकल कलेजबाट एमबीबीएस डिग्री हासिल गरे ।

उनले मार्च २०२० देखि जुलाई २०२३ सम्म नेशनल इन्स्टिच्युट अफ मेन्टल हेल्थ एण्ड हस्पिटलमा मनोचिकित्सा विभागको निर्देशकको रूपमा काम गरे ।

फारूक-ए-आजम

फारूक-ए-आजम मुक्ति युद्धमा उनको बहादुरी भूमिकाको लागि वीर प्रतीक सम्मानित एक नौसेना कमाण्डो हुन् ।

चट्टोग्रामको हथजारी उपजिल्लामा जन्मेका फारूक चट्टोग्राम बन्दरगाहमा पाकिस्तानी कब्जा फौजहरू विरूद्धको सबैभन्दा ठूलो अपरेशनहरूमध्ये एक ‘अपरेशन ज्याकपोट’ का सब-कमान्डर थिए ।

सन् १९७१ अगस्ट १६ मा बन्दरगाहमा आक्रमण गर्न तीन टोली छनोट गरिएको थियो । एउटा टोली चट्टोग्राम पुग्न सकेन तर, अन्य दुई टोली ३७ सदस्यहरूसहित एडब्ल्यू चौधरी कप्तानको रूपमा आक्रमणमा भाग लिएका थिए ।

सन् १९७१ मा फारूकले आफ्नो उच्च माध्यमिक परीक्षा पूरा गरे र मुक्ति युद्धको सुरूमा खुल्नामा थिए । उनले धेरै अवरोध पार गर्दै चट्टोग्राम पुगेका थिए ।

मे ६ गते सीमा नाघेर भारतको हरिना युवा शिविरमा शरण लिएका थिए । त्यहाँ रहँदा उनी नौसेनामा भर्ना भए । पलासीमा दुई महिनाको तालिमपछि उनलाई ‘अपरेशन ज्याकपट’का लागि छनोट गरियो ।

फारूक सन् १९८९ मा चट्टोग्राममा भएको पहिलो विजय मेलाका आयोजक मध्येका एक थिए र योजनाबद्ध चट्टोग्राम फोरमका सक्रिय सदस्य थिए ।

एएफएम खालिद हुसेन

एएफएम खालिद हुसेन इन्टरनेशनल इस्लामिक युनिभर्सिटी चटगाउँमा कुरानिक विज्ञान र इस्लामिक अध्ययन विभागका प्राध्यापक हुन् ।

उनी हेफाजत-ए-इस्लाम बंगलादेशका नायब-ए-अमिर र इस्लामी आन्दोलन बंगलादेशका सल्लाहकारसमेत हुन् ।

हुसेन अहिले चट्टोग्रामको पाटिया उपजिल्लाको अल जामिया अल अरबिया जिरीमा मुहद्दिथको रूपमा सेवा गरिरहेका छन् । र, चट्टोग्रामको हलिसहरमा रहेको हदरत उस्मान जामे मस्जिदमा खतीब छन् ।

सन् १९५९ मा सातकनिया उपजिल्लाको बाबु नगर गाउँमा जन्मेका उनले चटगाउँ विश्वविद्यालयको इस्लामिक इतिहास र संस्कृति विभागबाट एमए र बीए र सन् २००६ मा सोही विश्वविद्यालयबाट पीएचडी गरे ।

उनी ओमर घानी एमईएस कलेजमा इस्लामिक इतिहास र संस्कृति विभागका सहयोगी प्राध्यापक र प्रमुख र सतकानिया आलिया मदरसाका पूर्व प्रिन्सिपल थिए ।

उनले मासिक अत तौहीदको सम्पादकको रूपमा पनि काम गरेका थिए र बंगलादेश टाइम्स र दैनिक समाचारका लागि संवाददाता थिए ।

थप रूपमा उनी इस्लामिक फाउन्डेशनमा इस्लामिक विश्वकोशको सम्पादकीय बोर्डमा थिए । उनको शिक्षण अनुभवमा विभिन्न शैक्षिक संस्थाहरूमा भूमिकाहरू समावेश छन् । र, उनले चार साहित्यिक अनुवाद, पाँच लेख र सात पुस्तकहरू प्रकाशित गरेका छन् ।

सुपरब्राइट चकमा

सुप्रदीप चकमा पूर्व राजदूत र चटगाउँ पहाडी क्षेत्र विकास बोर्डका वर्तमान अध्यक्ष हुन् । उनले यसअघि भियतनाम र मेक्सिकोका लागि बंगलादेशका राजदूतका रूपमा काम गरिसकेका छन् ।

बीसीएस १९८५ ब्याचबाट विदेश क्याडरको रूपमा उनले राबाटस्थित बंगलादेश दूतावास, कोलम्बोस्थित बंगलादेश उच्चायोग, ब्रसेल्सस्थित बंगलादेश दूतावास र अंकारामा रहेको बंगलादेश दूतावासमा विभिन्न पदहरू सम्हालेका छन् ।

सन् १९६१ मा खागराछरीमा जन्मेका उनले ढाका विश्वविद्यालयमा मार्केटिङ पढेका थिए ।

नाहिद इस्लाम

नाहिद इस्लाम विद्यार्थी आन्दोलनको प्रमुख आयोजक हुन्, जसले शेख हसिनाको बर्हिगमनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेका छन् । ढाका विश्वविद्यालयमा समाजशास्त्रको स्नातकोत्तर विद्यार्थी नाहिद सरकारका दुई कान्छो सल्लाहकारमध्ये एक हुन् । अर्का एक हुन्, आसिफ महमुद ।

नाहिद नुरूल हक नुरको नेतृत्वमा रहेको छात्र अधिकार परिषद्‌बाट अलग्गिएर गठन भएको गणोतान्त्रिक छात्रशक्तिका सदस्य सचिव पनि हुन् ।

उनलाई गत महिना कानून प्रवर्तनकर्ताहरूले कथित रूपमा उठाएका थिए भने उनलाई बेहोश नभएसम्म यातना दिइएको थियो । विद्यार्थी आन्दोलन चरम उत्कर्षमा पुगेपछि प्रहरीको डिटेक्टिभ ब्रान्चले उनलाई अन्य पाँचजना आन्दोलनकारीसहित पुनः पक्राउ गरेको थियो ।

सन् २०१८ मा नाहिदले कोटा-सुधार आन्दोलनमा भाग लिए, जसले राष्ट्रलाई हल्लायो । त्यतिबेला उनलाई विश्वविद्यालय प्रशासन र शिक्षकबाट धम्की आएको थियो ।

सन् २०१९ मा उनले बंगलादेश सधारोन छात्र अधिकार सोङ्गरोख्खन परिषद्को ब्यानरमा नुरूल-राशेद-फारूक प्यानलबाट ढाका विश्वविद्यालय केन्द्रीय विद्यार्थी सङ्घमा सांस्कृतिक सचिव पदका लागि प्रतिस्पर्धा गरेका थिए ।

उनले चुनाव हारे र पछि आफूलाई परिषद्‌बाट अलग गरे । उनले सन् २०१६-२०१७ सत्रमा ढाका विश्वविद्यालय भर्ना भएका थिए ।

आसिफ महमुद

आसिफको जन्म १४ जुलाई १९९८ मा कुमिल्लामा भएको थियो । आसिफ महमुद शोजिब भुइयान कोटा सुधार आन्दोलनका संयोजकहरूमध्ये एक हुन्, जुनपछि सरकार विरोधी आन्दोलनमा परिणत भयो । जसले अन्ततः शेख हसिनाको नेतृत्वमा रहेको सरकारलाई ढाल्यो ।

ढाका विश्वविद्यालयको भाषाविज्ञान विभागका स्नातकोत्तर विद्यार्थी आसिफ र भेदभावविरूद्धका अन्य पाँच नेताहरू सन् २०१८ को कोटा सुधार आन्दोलनका क्रममा सक्रिय थिए । सन् २०२३ मा भएको छात्रअधिकार परिषद्को पहिलो सम्मेलनमा उनी अध्यक्ष निर्वाचित भएका थिए ।

विद्यार्थी आन्दोलनमा उनलाई प्रहरीको अनुसन्धान शाखाले केही दिन हिरासतमा राखेको थियो । सन् २०१८ को कोटा सुधार आन्दोलनका क्रममा उनी सक्रिय थिए । सन् २०२३ मा भएको छात्रअधिकार परिषद्को पहिलो सम्मेलनमा उनी अध्यक्ष निर्वाचित भएका थिए ।

तर, केन्द्रीय नेतृत्वले सङ्गठनको संविधान उल्लङ्घन गरेको आरोप लगाउँदै उनले करिब पाँच महिनामै राजीनामा दिएका थिए । उनी गत अक्टोबर ४ गते गोनोतान्त्रिक छात्र शक्ति नामको नयाँ विद्यार्थी सङ्गठनको संयोजक बनेका थिए ।

शेख हसिनाले बंगलादेश छोडेपछि सेनाले अन्तरिम सरकार बनाउने घोषणा गरेको थियो । तर, उनले देशमा सैनिक शासन स्वीकार नगर्ने अडान लिएका थिए । द डेली स्टारको सहयोगमा 

यी पनि पढ्नुहोस :

नरसंहार चाहन्थिन् हसिना, अन्तिम समयमा छोराले मनाएपछि देश छाडिन् !

हसिना भन्थिन् – युनुसलाई गंगामा डुबाऊ !

निर्वासित बंगलादेशी लेखिकाको टिप्पणी-हिजो मलाई लखेट्यौ, आज आफैँ देश छोडेर भाग्यौं

को हुन् बेगम खालिदा जिया ?

हसिनाविरूद्ध ‘हसिन क्रान्ति’ : एक शब्दचित्र

बंगलादेशमा संसद् विघटन

को हुन् मोहम्मद युनुस ? जसलाई बंगलादेशको नेतृत्व दिने चर्चा छ

कस्तो हो बङ्गलादेशको आर्थिक उदय ? यो कति तर्कसङ्गत छ ?

हसिना भागेको भोलिपल्टै रिहा भइन् बीएनपीकी अध्यक्ष जिया

पलाइसे रे पलाइसे हसिना पलाइसे !

शेख हसिना : शान्त नेताको तानाशाही शासन, विद्यार्थीलाई कम आँक्दा लज्जास्पद बर्हिगमन

हसिनाको उन्माद र खालिदा जियाको आँसुमा डुबेको बङ्गलादेशी लोकतन्त्र